Wskaźnik rotacji zapasów – jak sprawnie spółki zarządzają zapasami?

Czym jest wskaźnik rotacji zapasów? Na co trzeba uważać we wzorze? Jak efektywne pod względem rotacji zapasów są spółki GPW? Czy rotacja zapasów ma związek z rentownością kapitału własnego?

Co to jest wskaźnik rotacji zapasów?

Wskaźnik rotacji zapasów to jeden ze wskaźników aktywności (efektywności). Informuje o tym, jak efektywnie spółki zarządzają zapasami – ile razy w ciągu roku zapasy zostały przekształcone w towary. Im wyższy wskaźnik, tym lepiej, bo tym więcej razy w ciągu roku spółka odnawia zapasy, w związku ze sprzedażą kolejnych towarów.

Wśród innych wskaźników aktywności(efektywności) znajdziemy:

• wskaźnik rotacji aktywów
• wskaźnik rotacji należności i wskaźnik cyklu należności
• Wskaźnik rotacji zobowiązań i wskaźnik cyklu zobowiązań
• cykl operacyjny i cykl konwersji gotówki

Uwaga na wzór!

Wskaźnik rotacji zapasów oblicza się dzieląc koszty wytworzenia towarów przez średni poziom zapasów.

Wiele źródeł błędnie podaje w liczniku, zamiast kosztu wytworzenia towarów, przychody ze sprzedaży. W każdym razie powyższy wzór podaje CFA Institute. W zależności od tego, czy w liczniku mamy przychody czy koszty wytworzenia, wartości wskaźnika mogą być bardzo różne. Bazując na danych Bloomberg za 2017 rok dla spółek WIG, różnica między przychodami a kosztami wytworzenia w stosunku do przychodów, czyli marża brutto na sprzedaży, wyniosła 23%. Czyli koszty wytworzenia były przeciętnie niższe od przychodów o 23%. Z danych biznesradar.pl za 1 i 2 kwartał 2018 wynika, że ta różnica jest jeszcze większa – przeciętnie 28%. W zależności od źródła i badanego okresu ta wartość będzie inna, ale generalnie widać, że różnica jest znaczna. Zatem porównując wartości wskaźnika z różnych źródeł, koniecznie trzeba zwrócić uwagę, jaki wzór został zastosowany.

Interpretacja

Niska wartość wskaźnika, oznacza niską efektywność, czyli że zapasów jest zbyt dużo (firma ponosi koszty magazynowania). Zbyt wysoka wartość może oznaczać, że firma nie nadąża z uzupełnianiem zapasów i w którymś momencie może zabraknąć towaru dla klientów. Pytanie o to, co znaczy “niska” i “wysoka” wartość wskaźnika, jest bardzo trudne. Niektóre źródła podają, że optymalnym przedział wartości wskaźnika to 7-10. Ostatecznie jednak wszystko zależy od branży, w której działa firma oraz specyfiki danej spółki.

W związku z trudnością oceny wskaźnika, wynikającą z braku jednolitego punktu odniesienia, bardzo wartościowa może być analiza pozioma, czy obserwacja zmian wskaźnika w czasie.

Spółki WIG20, mWIG40, sWIG80

Gdyby wziąć pod uwagę “modelowe” wartości wskaźnika (przedział 7-10), okazałoby się, że wśród 140 największych polskich spółek jest naprawdę niewiele takich, które efektywnie zarządzają swoimi zapasami. Przeciętna wartość wskaźnika rotacji zapasów wynosi obecnie 5,7, czyli poniżej dolnego przedziału “modelowego”.

Branże

Wartość wskaźnika rotacji zapasów w przypadku większości spółek nie mieści w “modelowym” przedziale 7-10. Nie powiedziałbym jednak, że tak wiele spółek jest pod tym względem nieefektywna, lecz że tak duże są różnice pomiędzy branżami. Gdyby trzymać się modelowego przedziału, okazałoby się, że tylko 2 branże prosperują efektywnie (handel hurtowy, przemysł chemiczny). Na poniższym diagramie widać, jak duże jest zróżnicowanie wskaźnika w zależności od branży. Najniższym, przeciętnie, wskaźnikiem charakteryzują się:

• deweloperzy (0,59),
• przemysł farmaceutyczny (1,85)
• handel detaliczny (2,2).

Najwyższą efektywnością cechują się:

• telekomunikacja (306),
• energetyka (21)
• media (15).

Najniższa rotacja zapasów

Najmniej efektywnymi spółkami, pod względem rotacji aktywów, są Braster, BA Holding oraz Polnord. Spółek o rotacji zapasów poniżej 2 jest obecnie 16.

Najwyższa rotacja zapasów

Najwyższą rotacją zapasów charakteryzują się Netia, CD Projekt, Enter Air czy Asseco BS. Po raz kolejny potwierdza się istotność specyfiki branży.

Wskaźnik cyklu zapasów w dniach

Odmianą wskaźnika rotacji zapasów jest wskaźnik cyklu zapasów, wyrażony w dniach. Jest on odwrotnością wskaźnika rotacji zapasów (średni poziom należności / koszty wytworzenia) pomnożoną przez 365. Informuje o tym, ile przeciętnie dni zapasy zalegają w magazynie (ile dni trwa ich odnowienie). Im wyższa wskaźnik rotacji zapasów, tym niższy wskaźnik cyklu zapasów. Dla przykładu, jeśli przeciętna wartość wskaźnika rotacji zapasów wynosi 5,7, oznacza to że zapasy są przeciętnie odnawiane co 64 dni (1 / 5,7 * 365).

Rotacja zapasów a rentowność

Z analizy Du Ponta wynika, że rentowność kapitału własnego zależy m.in. od wskaźnika rotacji aktywów. Skoro część aktywów stanowią zapasy, można by oczekiwać korelacji wskaźnika rotacji zapasów z ROE. Współczynnik korelacji, policzony dla 140 największych polskich spółek, wynosi mniej więcej zero. Widocznie materia jest trochę bardziej skomplikowana, niż się wydaje.