Jeśli chcemy poznać układ sił w spółce musimy koniecznie uwzględnić akcje uprzywilejowane. Jak sprawdzić ile ich jest w akcjonariacie i kto je posiada? Jakie są rodzaje uprzywilejowania? Jaki może być ich zakres? Jak wyglądają spółki WIG20, mWIG40 i sWIG80 pod kątem akcji uprzywilejowanych?
Czym są akcje uprzywilejowane?
Akcje uprzywilejowane to akcje o szczególnych uprawnieniach. Zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowych takie akcje powinny być określone w statucie spółki. Zwykle są to akcje pierwszej serii, a ich posiadaczami przeważnie są założyciele spółki.
Zbycie akcji uprzywilejowanych
Akcje uprzywilejowane, z wyjątkiem akcji niemych, powinny być imienne. Akcje imienne nie mogą być przedmiotem obrotu giełdowego.
Statuty czasem przewidują (np. CCC), że innym akcjonariuszom przysługuje prawo pierwszeństwa do nabycia akcji uprzywilejowanych. Statut Amica przewiduje, że posiadaczom akcji serii A (uprzywilejowanych co do głosu) przysługuje prawo pierwszeństwa nabycia akcji imiennych uprzywilejowanych serii A, oferowanych do zbycia.
Akcje imienne uprzywilejowane mogą być zamienione na akcje na okaziciela, lecz wtedy ich uprzywilejowanie wygasa. Statuty czasem zawierają ograniczenia w tym zakresie. Przykładowo w spółce Apator jest ona możliwa jedynie raz w roku – w styczniu.
Statuty Stalprodukt i AB PL przewidują, że akcje uprzywilejowane mogą być dziedziczone z zachowaniem ich uprzywilejowania.
Rodzaje uprzywilejowania
- prawa głosu,
- prawa do dywidendy,
- podziału majątku w przypadku likwidacji spółki.
Akcje uprzywilejowane co do głosu
Wśród spółek WIG20, mWIG40, sWIG80 znajdziemy obecnie 24 spółki, w których akcjonariacie znajdziemy akcje uprzywilejowane co do głosu. Kodeks Spółek Handlowych przewiduje, że jednej akcji nie można przyznać więcej niż dwa głosy. “Stary” Kodeks Handlowy, który przestał obowiązywać w 2001 roku, dopuszczał przyznanie jednej akcji do 5 głosów.
W głównych indeksach GPW, udział spółek, które w akcjonariacie mają akcje uprzywilejowane, jest dość równomierny.
Liczba akcji a liczba głosów
Akcje uprzywilejowane powoduje, że podział głosów jest inny niż podział akcji. W statucie znajdziemy informacje o liczbie akcji uprzywilejowanych. Informacja o ich właścicielach powinna się znaleźć w księdze akcyjnej, prowadzonej przez Zarząd. Jednak dostęp do niej jest ograniczony. Czasem spółki publikują takie informacje na swojej stronie internetowej lub w raporcie okresowym. Aby sprawdzić jaki jest rozkład głosów na Walnym Zgromadzeniu, osobiście polecam skorzystać z Infostrefy (wybrać spółkę z listy, a dalej zakładkę “Dane Podstawowe”).
Spośród 24 spółek, w których akcjonariacie występują akcje uprzywilejowane, w 11 przypadkach zmieniają one bardzo istotnie rozkład sił na Walnym Zgromadzeniu.
Altus TFI
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Piotr Osiecki i Andrzej Zydorowicz posiadają łącznie 51% głosów.
Amica
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Holding Wronki samodzielnie posiada 51,7% głosów.
Apator
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Apator Mining (spółka zależna od Apator SA), Mariusz Lewicki, Tadeusz Sosgórnik, Danuta Guzowska, Zbigniew Jaworski, Janusz Marzygliński i Kazimierz Piotrowski posiadają łącznie 51,34% głosów.
Comarch
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Janusz Filipiak i Elżbieta Filipiak posiadają łącznie 67,9% głosów.
GPW
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Skarb Państwa posiada samodzielnie 51,8% głosów.
Izoblok
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Przemysław Skrzydlak i Andrzej Kwiatkowski posiadają łącznie ponad 50% głosów.
LPP
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Marek Piechocki i Jerzy Lubianiec posiadają łącznie 54% głosów.
Rainbow
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Sławomir Wysmyk, Flyoo sp. z o.o., Elephant Capital sp. z o.o. i TCZ Holding sp. z o.o. posiadają łącznie 64,4% głosów.
Rank Progress
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Jan Mroczka i Silver Coast Investment sp. z o.o. SKA posiadają łącznie 59,2% głosów.
Selvita
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Paweł Przewięźlikowski oraz Bogusław Sieczkowski posiadają łącznie 55,9% głosów.
Stalprodukt
Dzięki akcjom uprzywilejowanym Piotr Janeczek samodzielnie posiada 66% głosów.
Akcje uprzywilejowane w zakresie podziału majątku w przypadku likwidacji
Akcje uprzywilejowane w zakresie podziału majątku w przypadku likwidacji należą do rzadkości. Przykładem spółki, w której akcjonariacie występują takie akcje jest Stalprodukt. W tym przypadku, akcje te (serii A, B, E) są jednocześnie uprzywilejowane co do głosu na walnym zgromadzeniu.
Akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy
Akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy mogą przyznawać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa nie więcej niż o
połowę dywidendę przeznaczoną do wypłaty akcjonariuszom uprawnionym z akcji nieuprzywilejowanych.
Akcje nieme
Akcje nieme to specyficzny rodzaj akcji uprzywilejowanych w zakresie dywidendy. Wobec nich wyłączone jest prawo głosu na walnym zgromadzeniu. Ich zaletą jest, że w stosunku do nich nie ma ograniczenia co do wysokości dywidendy. Możliwość emitowania takich akcji pojawiła się w 2001 roku, gdy zaczął obowiązywać obecny Kodeks Spółek Handlowych. Historia GPW odnotowała 2 podejścia do emisji takich akcji. W 2012 roku próbował wyemitować je Marvipol, jednak z powodu niskiego poziomu zapisów, zarząd zrezygnował z emisji. W 2015 do ich emisji przymierzał się Tauron, jednak została ona zawieszona.
Szczególne uprawnienia
Zgodnie z KSH statut może przyznać indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi osobiste uprawnienia. W szczególności mogą one dotyczyć prawa powoływania lub odwoływania członków zarządu, rady nadzorczej lub prawa do otrzymywania oznaczonych świadczeń od spółki.
Statut spółki Śnieżka przewiduje, że akcji serii A są uprzywilejowane co do prawa wskazania członków Rady Nadzorczej. Można spotkać się z głosami, że taki zapis nie jest zgodny z postanowieniami KSH. Objekcje dotyczą tego, czy posiadacze akcji uprzywilejowanych serii A są “indywidualnie oznaczonym akcjonariuszem”, ale to już inna historia.
Statut spółki Agora przewiduje, że żaden akcjonariusz nie może wykonywać więcej niż 20% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu, z wyjątkiem akcji uprzywilejowanych. Ponadto posiadacze akcji uprzywilejowanych są uprawnieni do zgłaszania członków do Rady Nadzorczej, mają wyłączne prawo do zgłaszania kandydatów do zarządu oraz decydują o liczbie jego członków.
Imienne świadectwa założycielskie
Zgodnie z KSH, spółka może wydawać imienne świadectwa założycielskie w celu wynagrodzenia usług świadczonych przy powstaniu spółki. Świadectwa założycielskie mogą być wydawane najwyżej na okres dziesięciu lat (“za czasów” Kodeksu Handlowego – 25 lat) od chwili zarejestrowania spółki. Świadectwa dają prawo uczestnictwa w podziale zysku spółki w granicach ustalonych przez statut.
Przykładem spółki, gdzie zastosowane zostało takie rozwiązanie jest Śnieżka. Akcjonariuszom założycielom wydane zostały świadectwa założycielskie na okres 20 lat, i w tym czasie przysługuje każdemu z nich prawo pobierania 0,5% z czystego zysku spółki.
