BLOG OKIEM MAKLERA WPISY

Statut spółki – 8 kanałów, którymi wyciekają pieniądze inwestorów

statut-spolki

Statut spółki pełni podobną funkcję, co konstytucja państwa. Andrzej Nartowski niejednokrotnie pisał o plagach, którymi dotknięte są statuty spółek giełdowych. Często nie są one “szyte na miarę” dla spółki, lecz bywają kopiami innych, zawierających luki. Spółki korzystają z gotowych wzorców, niepozbawionych błędów. Statuty zawierają zbędne zapisy, które zostały przepisane z ustawy. Zdarzają się zapisy dziwne, bezprawne lub szkodliwe dla mniejszościowych akcjonariuszy. Statuty nie należą do najbardziej poczytnych lektur wśród inwestorów. Jednak, przez dziury w statutach, mogą wyciekać ich pieniądze. Zebrałem trochę przykładów pokazujących, jakie niespodzianki mogą spotkać inwestora.

1. Siedziba spółki

Statut spółki powinien określać jej siedzibę. Generalnie spółki nie mają z tym problemu. Jednak w historii GPW zapisała się spółka Pażur, której statut nie określał siedziby. Nie okazało się to dla niej szczęśliwe – ogłosiła upadłość w 2003 roku.

2. Przedmiot działalności spółki

Przedmiot działalności spółki – im szerszy tym lepszy? Takie wrażenie można odnieść przeglądając statuty. Powszechną praktyką jest wpisywanie w zakres działalności nieskończonej liczby pozycji (nierzadko okolice 100). Spółki chyba robią to na wyrost, chcąc sobie uniknąć fatygi związanej ze zmianą statutu, w razie nagłego odkrycia w sobie kompetencji do działania w zupełnie nowych obszarach 🙂 W takich okolicznościach spółka może, w każdej chwili, podjąć bez uzyskania wcześniejszej zgody akcjonariuszy, działalność w dziedzinach, w których może nie mieć kompetencji.

Niektóre spółki (np. Tauron) mają zapisane w statucie, że przedmiot działalności spółki może zostać zmieniony, bez obowiązku wykupu akcji akcjonariuszy, którzy nie zgadzają się na zmianę. Nikogo może by nie zdziwiło, gdyby wspomniany Tauron, z dnia na dzień, zajął się wydobyciem węgla. Natomiast gdyby jakaś spółka informatyczna zaczęła nagle zajmować się wydobyciem surowców, gdzieś w Afryce, inwestorowi zdecydowanie powinna zapalić się czerwona lampka.

3. Akcje uprzywilejowane

Spółka może wydawać akcje uprzywilejowane, która dają szczególne uprawnienia. Zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowych powinny one być określone w statucie. Uprzywilejowanie może dotyczyć prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji spółki.

Próba oceny, czy akcjonariat spółki jest skoncentrowany czy rozproszony, powinna uwzględniać akcje uprzywilejowane co do głosu. Obecnie, wśród 140 największych spółek na GPW, w co piątym przypadku znajdziemy akcje uprzywilejowane.

Statut spółki LPP oraz Comarch stanowi, że akcje uprzywilejowane co do głosu dają prawo do 5 głosów na Walnym Zgromadzeniu. “Stary” Kodeks Handlowy, który przestał obowiązywać w 2001 roku, dopuszczał taki zakres uprzywilejowania. Obecny Kodeks Spółek Handlowych dopuszcza maksymalnie 2 głosy.

4. Zarząd

KSH stanowi, że członków zarządu co do zasady powołuje i odwołuje rada nadzorcza, a członek zarządu może być w każdym czasie odwołany. W spółkach Skarbu Państwa (PZU, PKOBP) można było kiedyś znaleźć zapisy stanowiące, że to odwołanie może mieć miejsce jedynie “z ważnych powodów“. W statucie spółki, należącej do Skarbu Państwa, tak może się objawiać walka polityczna. Tego typu zapisami dokonuje się próby utrudnienia przeprowadzania zmian personalnych spółkach, gdy oczekiwana jest zmiana na szczytach władzy.

Statut KGHM przewiduje, że jednego z członków zarządu wybierają pracownicy spółki. Tego typu praktyki raczej nie spotkamy w spółce prywatnej. W tej ostatniej oczywiste jest, że prezes sam sobie dobiera współpracowników.

5. Rada Nadzorcza

Założyciele spółek pragną czasem zachować w nich szczególną pozycję np. dzięki przywilejowi powoływania większości członków rady nadzorczej. To przypadek Eurocash’u, gdzie prawo do powoływania 3 z 5 członków Rady Nadzorczej ma spółka Politra B.V. Zresztą ich statut zawiera inne zapisy, które mogą budzić wątpliwości, np. dotyczące trybu rezygnacji członka Rady Nadzorczej (§13, pkt. 7), przypadków podejmowania uchwał przez Radę Nadzorczą bez spełnienia wymogu quorom (§13, pkt. 16) czy skuteczności odwoływania członka Rady Nadzorczej, mogące powodować obstrukcję działań spółki (§13, pkt. 6).

Zdarzały się spółki (Pażur), gdzie za ustalanie wynagrodzenia rady nadzorczej odpowiedzialny był zarząd, co jest rozwiązaniem sprzecznym z prawem i niezgodnym z naturą spółki.

Statut innej spółki przewidywał, że rada nadzorcza może podjąć decyzję w sprawie leżącej w gestii zarządu, jeżeli zarząd nie dojdzie w danej sprawie do porozumienia. Oznaczało to de facto, że inny organ spółki decyduje, a inny organ ponosi odpowiedzialność.

W jeszcze innej spółce statut dopuszcza niezgodną z prawem sytuację, iż rada nadzorcza ma prawo zawieszać swoich członków, odbierając im prawo do udziału w posiedzeniach rady i głosowania.

6. Walne Zgromadzenie

Zgodnie z KSH, walne zgromadzenie może się odbyć w siedzibie spółki lub w innym miejscu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Im większa liczba dopuszczalnych lokalizacji, tym trudniejsza sytuacja akcjonariuszy spółki. Odległości między możliwymi lokalizacjami bywają znaczne. W przypadku spółki Ursus walne może się odbywać w Dobrym Mieście, Olsztynie, Lublinie lub Warszawie. W przypadku Krynickiego Recyklingu są to Gdańsk, Gdynia, Warszawa, Kraków, Katowice. Zdarzają się też mniejsze miejscowości, co ogranicza możliwość dotarcia na przykład pociągiem (Bioton – walne może się odbyć w Macierzyszu k. Ożarowa Mazowieckiego). Spółka Masters zorganizowała kiedyś walne zgromadzenie w Zamościu w dniu 31 grudnia (Sylwester) o 13:00. Ile osób byłoby w stanie dotrzeć w takim terminie?

Statut spółki Kopex przewiduje, że uchwały podejmowane przez Walne Zgromadzenie uznaje się za ważne, jeśli w głosowaniu brali udział akcjonariusze reprezentujący co najmniej 50% kapitału zakładowego spółki. Dopóki spółka ma wiodącego akcjonariusza, nie ma żadnego problemu. Jednak zdarzało się, że jakaś spółka miała rozproszony akcjonariat i takie zapisy mogły uniemożliwić podjęcie uchwał w sprawach dla niej fundamentalnych (WSiP).

Posiadacz akcji na okaziciela spółki Farmacol (wycofana z obrotu) miał prawo uczestniczyć w walnym zgromadzeniu, jeżeli przynajmniej na tydzień przed terminem walnego zgromadzenia złożył w spółce swoje akcje, co było niewykonalne.

Zapisy statutowe w Tauronie przewidują, że prawo głosu akcjonariuszy dysponujących powyżej 10 % ogółu głosów w spółce zostaje ograniczone w ten sposób, że żaden z nich nie może wykonywać na walnym zgromadzeniu więcej niż 10 % ogółu głosów w spółce. Ograniczenie prawa głosu nie dotyczy Skarbu Państwa (gdy posiada bezpośrednio lub pośrednio powyżej 25% głosów). Warto o tym pamiętać, dokonując oceny, kto sprawuje faktyczną władzę w spółce.

7. Uprawnienia osobiste przyznane akcjonariuszom

Zgodnie z KSH statut może przyznać indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi osobiste uprawnienia. W szczególności mogą one dotyczyć prawa powoływania lub odwoływania członków zarządu, rady nadzorczej lub prawa do otrzymywania oznaczonych świadczeń od spółki. W spółce Petrolinvest w zakresie powoływania i odwoływania prezesa, wiceprezesa i członków rady nadzorczej statut daje duże uprawnienia spółce Prokom Investments oraz Ryszardowi Krauze.

Innym przykładem jest spółka Bioton, gdzie jednego członka Rady Nadzorczej powołuje i odwołuje Instytut Biotechnologii i Antybiotyków.

8. Postanowienia dodatkowe

Zysk wcale nie musi być głównym celem przedsiębiorstwa, a na pewno nie jedynym. Statut spółki PGE stanowi, że ta realizuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego Rzeczypospolitej Polskiej.

W statucie PGNiG możemy przeczytać, że akcjonariusz – Skarb Państwa – wyraża zgodę na realizację strategicznych przedsięwzięć inwestycyjnych lub udział spółki w przedsięwzięciach inwestycyjnych trwale lub przejściowo pogarszających efektywność ekonomicznej działalności spółki, ale koniecznych dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski.

0 0 votes
Article Rating

Artur Wiśniewski

Redaktor naczelny ;) Makler Papierów Wartościowych (2370), inwestor indywidualny. Interesuje się rynkiem akcji, obligacji, funduszy, ETF i inwestycji alternatywnych. Lubi piłkę nożną, rower i góry.

Powiadomienia o nowych komentarzach
Powiadom o
guest

1 Komentarz
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Mariusz Szepietowski

Bardzo dobre zestawienie. Dodałbym jeszcze banalne, ale powszechne zawieranie umów z dostawcami usług o zawyżonych cenach…

Spis treści