Wiele osób nie inwestuje w ETF-y, bo boi się obsługi rachunku maklerskiego. Jeżeli też tak masz, czas się z tym rozprawić. 😉 W tym materiale pokazuję, że: składanie zleceń może być całkiem proste, pokazuję z jakich elementów składa się zlecenie oraz jakie są różnice w zleceniach między brokerami.
W tym materiale NIE MA linków afiliacyjnych.
Spis treści:
1. Załóż rachunek maklerski
2. Wpłać gotówkę
3. Godziny handlu
4. Z jakich elementów składa się zlecenie?
4.1 Kierunek (Strona) zlecenia
4.2 Nazwa instrumentu
4.3 Typ ceny
4.3.1 Czym się różni zlecenie z limitem ceny od PKC?
4.3.2 Ograniczenia limitu ceny w zleceniu
4.3.3 Zlecenia PKC – uwaga na wartość blokady
4.3.4 Notowania giełdowe
4.3.5 Jak określić cenę – podsumowanie
4.4 Ilość (wolumen)
4.5 Typy ważności zlecenia
4.6 Dodatkowe warunki wykonania (opcjonalnie)
5. Anulowanie i modyfikowanie zleceń
6. Rozliczanie transakcji
7. Jak szybko kupić ETF?
Wersja wideo
Wersja audio
Wersja tekstowa
1. Załóż rachunek maklerski
ETF są notowane na giełdzie. Aby móc je kupować, trzeba posiadać rachunek maklerski. Można go otworzyć w swoim banku lub innej instytucji – do wyboru. Dokonując wyboru kierujcie się tym, która oferta będzie dla was najbardziej odpowiednia. Jeżeli wybór rachunku maklerskiego jest dopiero przed wami, polecam wam mój materiał “Gdzie kupić ETF + RANKING BROKERÓW“.
2. Wpłać gotówkę
Jeżeli posiadacie już rachunek maklerski, trzeba wpłacić gotówkę. Przeważnie trzeba będzie wykonać przelew. Chociaż są wyjątki, przykładowo:
- mBank – rachunek eMakler w mBanku jest połączony z kontem osobistym w mBanku. To oznacza, że nie musicie robić przelewu z konta osobistego na rachunek maklerski. Składając zlecenie kupna środki z rachunku osobistego zostaną pobrane automatycznie. W przypadku sprzedaży, uwolnione środki również automatycznie powrócą na konto osobiste. To bardzo wygodne rozwiązanie, chociaż mBank ma też wady, jak opłata za przechowywanie papierów wartościowych.
ETF-y na rynkach zagranicznych notowane są w walutach obcych. Zdecydowana większość brokerów pozwala nam wpłacać nie tylko złote ale też bezpośrednio waluty obce, jak EUR czy USD. Ale są wyjątki:
- mBank – rachunek eMakler w mBanku prowadzony jest jedynie PLN. Przy każdej transakcji złote są pobierane z rachunku oraz zamieniane na walutę obcą, a przy sprzedaży zamieniane z powrotem na PLN.
- Degiro – walutą rachunku jest EUR, chociaż wpłat można dokonywać nie tylko w EUR, ale w także PLN. Zamiana PLN na EUR odbywa się bez prowizji, po dobrych kursach międzybankowych. Na marginesie, wypłaty z rachunku można realizować, niestety, jedynie w PLN.
Szczególnym przypadkiem są rachunki IKE i IKZE. One również mogą być prowadzone w PLN, EUR czy USD. Jednak tu można wpłacać jedynie PLN a przewalutowanie można wykonać jedynie u brokera. Taka jest powszechna praktyka – tak interpretują prawo wszyscy brokerzy aktualnie oferujący rachunki emerytalne.
Wymiana waluty u brokera może przyjąć jedną z 2 form:
- Automatycznie – środki są zamieniane przez brokera automatycznie przy składaniu zleceniu
- mBank, XTB, Degiro, IBCE (Interactive Brokers – oddział Węgry).
- Ręcznie – środki wymieniamy “ręcznie” sami przed złożeniem zlecenia
- IBIE (Interactive Brokers – Oddział Irlandia)
- Automatycznie lub ręcznie – do wyboru
- Exante – domyślna jest opcja “ręczna”. Zresztą, tą rekomenduję, bo opcja automatyczna wiąże się z dodatkową opłatą
- Saxo Bank – domyślna jest opcja “ręczna”
- DM BOŚ – czy lepiej wymienić ręcznie czy automatycznie zależy od naszej strategii. Kluczowa zasada jest taka, że w DM BOŚ środki po sprzedaży zawsze wracają na ten sam rachunek, z którego zostały pobrane
Pomimo, że niektórzy brokerzy oferują możliwość przewalutowania u nich, nie zawsze się to opłaca. Kiedy warto, a kiedy nie, pokazałem w materiale “Gdzie kupić ETF + RANKING BROKERÓW”
3. Godziny handlu
Transakcje na giełdzie zawierane są w trakcie sesji giełdowej. Sesje w:
- Europie zaczynają się o godz. 09:00. (przynajmniej na tych rynkach które nas interesują). W Polsce sesja kończy się o 17:00 a innych rynkach, jak Holandia, Wielka Brytania czy Niemcy o 17:30.
- USA sesja zaczynają się o 15:30 a kończą o 22:30.
Godziny sesji w Europie są prawie takie same, natomiast z sesją amerykańską zazębiają się jedynie częściowo.
Zlecenia można składać przez całą dobę – w trakcie trwania sesji lub po jej zakończeniu. Składając zlecenie:
- w trakcie sesji – zlecenie może się zrealizować natychmiast
- po sesji – nie ma możliwości natychmiastowej realizacji. Będzie ona możliwa najwcześniej na kolejnej sesji.
4. Z jakich elementów składa się zlecenie?
Zlecenie składa się z 6 elementów:
- Kierunek (Strona)
- Nazwa instrumentu
- Typ ceny
- Ilość
- Ważność
- Dodatkowe warunki wykonania (opcjonalnie)
Pierwsze 5 elementów jest obligatoryjne – każde zlecenie musi je zawierać. Szósty element – dodatkowe warunki wykonania jest opcjonalny – możemy z niego skorzystać lub nie.
4.1 Kierunek (Strona) zlecenia
Tu sprawa jest niezwykle prosta. Mamy 2 opcje:
- Kupno
- Sprzedaż
Jeżeli chcemy kupić ETF, wybieramy KUPNO, a jeżeli sprzedać, wybieramy SPRZEDAŻ.
4.2 Nazwa instrumentu
Wybierając instrument, przeważnie możemy go wyszukać podając jego nazwę lub TICKER, czyli specjalne oznaczenie (czasem także nr ISIN, czyli numer który można porównać nr-u VIN samochodu”). Negatywym wyjątkiem jest rachunek w mBank. Tu musimy posługiwać się TICKER-EM, bo wyszukując po nazwie, nie znajdziemy go w bazie. To oznacza, że w mBanku tickery musimy znać na pamięć lub sprawdzać je przed złożeniem zlecenia, co jest trochę uciążliwe.
Ten sam ETF przeważnie jest notowany na kilku rynkach. Jednak u jednego brokera przeważnie dostępna jest jedna wersja, notowana na jednym konkretnym rynku. Przykładowo, Vanguard FTSE All-World Acc:
- w mBank dostępny jest wersji notowanej w Londynie,
- w DM BOŚ – we Frankfurcie.
ETF kupujemy i sprzedajemy, co do zasady, na tym samym rynku. Wyjątkiem jest tu Interactive Brokers.
- w IBKR Możemy wybrać, na którym rynku chcemy zrealizować transakcję. Co ciekawe, dany ETF możemy kupić na jednym rynku a sprzedać na drugim. Może to dawać pewne zalety, ale to bardzo specyficzne sytuacje, więc nie będziemy się w to zagłębiać.
4.3 Typ ceny
Możliwości określenia ceny jest kilka. Inwestując na GPW, mamy aż 4 opcje. Mamy zlecenia:
- z limitem ceny (LIMIT)
- PKC, czyli Po Każdej Cenie (MARKET)
- PCR, czyli Po Cenie Rynkowej
- PEG – ze zmiennym limitem realizacji
Na rynkach zagranicznych ten wybór jest dużo mniejszy. Brokerzy najczęściej oferują jedynie 2 pierwsze typy zleceń:
- LIMIT
- PKC (MARKET).
Ale zdarzają się wyjątki. Przykładowo, DM BOŚ nie umożliwia na rynkach zagranicznych korzystanie ze zleceń PKC, lecz jedynie LIMIT.
Poza tym, że na rynkach zagranicznych przeważnie dostępne są tylko zlecenia LIMIT i MARKET, to na polskim rynku one też są zdecydowanie najbardziej popularne. Pokazuje to przykład klientów Alior Bank. Wśród ich zleceń za 2022 najbardziej popularne były LIMIT i MARKET. Nie jest to przypadek i uważam, że dwa pozostałe (PCR i PEG) większość inwestorów może sobie odpuścić.
Zleceń LIMIT i MARKET to dwa najbardziej popularne, ale jedno z nich jest bardzo silnie preferowane. Zdecydowanie częściej sięgamy po zlecenia typu LIMIT – to 93% przypadków (w Alior Bank). Zlecenia MARKET to jedynie 5% wszystkich zleceń. Wcale się temu nie dziwię i uważam, że powinien to być preferowany typ zlecenia. Ja akurat bardzo lubię zlecenia PKC, ale większości osób zdecydowanie polecam, w pierwszej kolejności, zlecenia z limitem ceny.
4.3.1 Czym się różni zlecenie z limitem ceny od PKC?
Zlecenie z limitem ceny daje nam kontrolę nad ceną. Limit to cena:
- maksymalna, w przypadku zleceń kupna
- minimalna, w przypadku zleceń sprzedaży
W zleceniu z limitem ceny mamy kontrolę na ceną, ale nie mamy pewności realizacji. Wiadomo, każdy chciałby kupić jak najtaniej, ale jeżeli podamy cenę zbyt niską, może się ono nie zrealizować.
Dla odmiany, zlecenie PKC, daje nam pewność realizacji, ale tu z kolei nie mamy wpływu na cenę. Chociaż nie oznacza to, że kupimy “drogo”. Przeciwnie, zlecenia są realizowane po najkorzystniejszych dla nas w danym momencie kursach.
Jak działają zlecenia z limitem ceny i PKC najlepiej pokazać na przykładzie. Poniżej widzicie arkusz zleceń, czyli miejsce gdzie widać zlecenia kupna i sprzedaży inwestorów:
- Pierwsze trzy kolumny informują nas o zleceniach kupna a trzy ostatnie o zleceniach sprzedaży.
- Zlecenia kupna (BID) posortowane są od najwyższego do najniższego limitu ceny a zlecenia sprzedaży (ASK) odwrotnie – od najniższego do najwyższego.
W ramach ćwiczenia spójrzmy na pierwszą linię, czyli najlepsze oferty kupna i sprzedaży.
- BID – najlepsza oferta kupna to limit ceny 93,39, łączny oferowany wolumen (czyli ilość, Bid Vol) to 52 sztuki, a łączna liczba oferujących to 3 (Bid Cnt).
- ASK – najlepsza oferta sprzedaży to limit ceny 93,41, łączny oferowany wolumen (czyli ilość, Ask Vol) to 5 199 szt, a łączna liczba oferujących to 1 (Ask Cnt).
W ramach ćwiczenia, przeanalizujemy scenariusze realizacji dla różnych przykładowych zleceń:
- Zlecenie z limitem ceny
- Kupno, 5 000 szt, 93,40
- Transakcja: brak
- Limit ceny był zbyt niski. Aby mogło się ono zrealizować natychmiast, limit ceny musiałby być równy lub wyższy limitowi zlecenia najlepszego zlecenia sprzedaży (93,41)
- Nasze zlecenie pozostanie w arkuszu zleceń, czekając na czyjeś zlecenie sprzedaży o odpowiednio niskim limicie ceny
- Kupno, 5 000 szt, 93,41
- Transakcja: 5 000 szt, 93,41
- Zlecenie się zrealizowało w całości, bo limit ceny był równy limitowi najlepszego zlecenia sprzedaży (93,41) a wolumen zlecenia sprzedaży był na tyle wysoki, że pozwalał na całkowitą realizację
- Kupno, 5 000 szt, 95,00
- Transakcja: 5 000 szt, 93,41
- Tym razem limit ceny był dużo wyższy (95) niż najlepszej oferty sprzedaży (93,41) i zlecenie ponownie zrealizowało się w całości. Czy kurs realizacji wynosił 95? Nie! Również 93,41. Pamiętajmy, że limit ceny w zleceniu kupna to cena MAKSYMALNA. Zlecenie jest zawsze realizowane po najlepszych dla nas aktualnie kursach. To bardzo ważna zasada! Zwłaszcza, gdy składając zlecenie, nie widzimy arkusza zleceń – o tym w dalszej części artykułu.
- Kupno, 6 000 szt, 93,41
- Transakcja: 5 199 szt, 93,41
- Zlecenie się zrealizowało, ale tym razem nie w całości, lecz w części. Po 93,41 oferowany do sprzedaży wolumen wynosił 5 199, a my chcieliśmy kupić więcej – 6 000. Niezrealizowana część zlecenia, czyli 801 szt, pozostanie arkuszu zleceń, czekając na zlecenie sprzedaży o odpowiednio niskim limicie ceny.
- Kupno, 6 000 szt, 94,00
- Transakcja 1: 5 199 szt, 93,41
- Transakcja 2: 801 szt, 93,42
- Tym razem zlecenie zrealizowało się w całości, bo podaliśmy dużo wyższy limit ceny i zawarte zostały 2 transakcje.
- Kupno, 5 000 szt, 93,40
- Zlecenie PKC
-
- Kupno, 5 000 szt, PKC
- Transakcja: 5000 szt, 93,41
- Złożyliśmy zlecenie PKC, ale obowiązuje zasada, że zlecenie realizowane jest po najlepszych dla nas aktualnie kursach.
- Zlecenie zrealizowało się w jednej transakcji, bo pozwalał na to wystarczająco duży wolumen najlepszego zlecenia sprzedaży
- Kupno, 6 000 szt, 94,00
- Transakcja 1: 5 199 szt, 93,41
- Transakcja 2: 801 szt, 93,42
- Wolumen naszego zlecenia wynosił 6000 szt, więc zlecenie zrealizowało się w 2 transakcjach, bo wolumen pierwszego (najlepszego) zlecenia sprzedaży był niewystarczający
- Kupno, 60 000 szt, PKC
- Transakcja 1: 5 199 sz, 93,41
- Transakcja 2: 1 545 szt, 93,42
- Transakcja 3: 31 szt, 93,43
- Transakcja 4: 31 szt, 93,44
- Transakcja 5: 4 446 szt, 93,45
- Transakcja 6: 2 531 szt, 93,46
- Transakcja 7: 42 412 szt, 93,47
- Transakcja 8: 31 szt, 93,48
- Transakcja 9: 3 774, 93,50
- Tym razem zakładamy, że “omsknął nam się palec” i zamiast wolumenu 6 000 wpisaliśmy 60 000 i nie zauważyliśmy naszej pomyłki, a mieliśmy na rachunku odpowiednio dużo środków na realizację. Doszło do zawarcia bardzo wielu transakcji (9).
- Wniosek: w przypadku zleceń PKC, w razie pomyłki, jest większe ryzyko, że konsekwencje błędu będą dotkliwe (kupimy zbyt dużo zbyt drogo), zwłaszcza na mało płynnych instrumentach. W przypadku zlecenia z “ciasnym” limitem ceny, w razie pomyłki może zrealizować się tylko część zlecenia i jeżeli się zorientujemy, będziemy mogli jeszcze anulować pozostałą część zlecenia.
- Kupno, 5 000 szt, PKC
4.3.2 Ograniczenia limitu ceny w zleceniu
Aby chronić inwestorów przed zawieraniem transakcji po kursach bardzo odbiegających od aktualnych kursów rynkowych, stosowane są ograniczenia limitów ceny i zmian cen na poziomie:
- domu maklerskiego
- giełdy
Przykładowo, inwestując na rynku w Londynie przez DM BOŚ, składając zlecenie kupna w trakcie sesji, limit ceny:
- nie może być wyższy od kursu ostatniej transakcji o więcej niż 5% (tzw. zlecenia agresywne)
- nie może być niższy od kursu ostatniej transakcji o mniej niż 40% (tzw. zlecenia pasywne)
Ponadto, same giełdy stosują ograniczenia wahań kursów, które limiują zawieranie transakcji, gdy kursy transakcyjne odchylają się zbyt mocno w krótkim czasie. Może się, więc, zdarzyć że zlecenie PKC lub o zbyt “agresywnym” limicie ceny nie zostanie zrealizowane.
Ryzyko przekroczenia ograniczeń wahań kursów dotyczy przede wszystkim mało płynnych instrumentów. ETF-y są przeważnie bardzo płynne, więc szczegółowa wiedza o ograniczeniach wahań kursów raczej wam się nie przyda. Dlatego nie będę tego wątku rozwijał.
4.3.3 Zlecenia PKC – uwaga na wartość blokady
Składając zlecenia broker blokuje nam gotówkę, która pozwoli na realizację zlecenia. W przypadku zleceń:
- z limitem ceny, wartość blokowanych środków zależy od limitu naszego zlecenia
- PKC – nie określamy limitu ceny, więc wartość blokowanych środków jest ustalana według kursu odniesienia (czyli kursu zamknięcia z dnia poprzedniego) powiększonego o pewien “zapas”. U każdego brokera ten zapas może być inny, bo to oni ostatecznie podejmują ryzyko niepokrycia zlecenia przez klienta:
- mBank: +10-15%
-
- DM BOŚ: +20%
- Alior Bank: +20%
Jeżeli mamy na rachunku zapas gotówki, nie ma to żadnego znaczenia. Po realizacji transakcji nadwyżka blokowanych środków wróci na nasz rachunek. Natomiast, jeżeli chcemy złożyć zlecenie wykorzystując wszystkie środki na rachunku, nie będzie to możliwe. Wykorzystując zlecenie PKC, będziemy musieli odpowiednio zmniejszyć jego wartość, aby zlecenie zostało w ogóle przyjęte. Po realizacji nadwyżka wynikająca z blokady wróci na nasz rachunek. Jeżeli ją zostawimy, te pieniądze będą się “marnować”.
Dlatego, jeżeli chcemy złożyć zlecenie za całość środków na rachunku, lepiej skorzystać ze zlecenia z limitem ceny.
4.3.4 Notowania giełdowe
Przy składaniu zleceń bardzo pomocny jest arkusz zleceń, czyli lista ofert kupna i sprzedaży, którą widzieliście gdy tłumaczyłem jak działają zlecenia z limitem ceny i PKC. Niestety, dostęp do arkusza zleceń z wieloma ofertami przeważnie kosztuje. W ramach pakietów bezpłatnych dostępne są jedynie notowania z jedną najlepszą ofertą, często opóźnione o 15 min. To utrudnia nam określanie limitu ceny.
Inwestując na GPW będzie i tak będzie w miarę komfortowo. Standardem jest bezpłatny dostęp do 1 najlepszej oferty kupna i sprzedaży.
- Popularnymi aplikacjami udostępnianymi przez brokerów są Notowania Online 3 oraz Notowania 4 (Statica). Niestety, są one dostępne tylko na WINDOWS.
- Posiadacze Mac-ów często będę mieli mniej opcji. Dla nich rozwiązaniem są notowania dostępne bezpośrednio na platformie internetowej, np. w XTB lub Alior Bank (Pulpit Inwestora – poniżej)
W przypadku inwestowania na rynkach zagranicznych dostęp do notowań bardziej ograniczony. Najczęściej są dla nas dostępne:
- Arkusz zleceń na żywo z 1 ofertą
- Notowania opóźnione o 15 min
- Arkusz zleceń na żywo z 1 ofertą z rynku CBOE
- Tylko informacja o kursie odniesienia (kurs na zamknięciu poprzedniej sesji)
Najbardziej “luksusowy” pakiet udostępniają XTB oraz Exante. Bez dodatkowych opłat mamy dostęp do notowań na żywo z jedną najlepszą ofertą kupna i sprzedaży. Co ciekawe, mimo że są to notowania na żywo, oferty mogą się nieco różnić. Widać to na poniższym zrzucie ekranu wykonanym w tym samym momencie.
- Z czego to dokładnie wynika? Sam do końca nie wiem. Możliwe, że z różnic w usytuowania serwerów. Bez względu na przyczynę, wniosek jest taki, że licząc na natychmiastową realizację, ustalając limit ceny, warto zawsze nieco go podnieść.
W Interactive Brokers dostępne są notowania opóźnione o 15 min. Przy każdym instrumencie widzimy kursy kupna (BID) i sprzedaży (ASK) oraz odpowiadające im wolumeny a opóźnieniem wynoszącym jeden kwadrans. W ciągu tych 15 min. cena na rynku może się nieco zmienić, więc oczekując natychmiastowej realizacji, określając limit ceny, warto go nieco podnieść (kupno) lub obniżyć (sprzedaż).
W DEGIRO jest dokładnie ta sama sytuacja, co w IBKR. Układ graficzny jest nieco inny, ale zakres informacji dokładnie taki sam.
mBank i Alior Bank udostępniają notowania na żywo, ale od XTB i Exante bardzo się różnią. Po prostu, nie są to notowania z rynków, na których faktycznie inwestujemy, lecz z giełdy CBOE. Nie wchodząc w szczegóły, te kursy znacząco odbiegają od rzeczywistych ofert z Londynu, Frankfurtu czy Amsterdamu. Wystarczy spojrzeć na spread, czyli różnice między ofertami kupna i sprzedaży na przykładzie VWRA (Vanguard FTSE All-World Acc). Wynosił on ponad 1,5 pkt proc. To jest jakiś kosmos, bo w rzeczywistości najczęściej jest on kilkadziesiąt razy niższy.
Efekt jest taki, że składając zlecenie i licząc na natychmiastową realizację, trzeba ustalić limit ceny z dużym marginesem, bo wiedza o kursach rzeczywistych jest bardzo mglista. Dlatego uważam, że wartość notowań LIVE z CBOE jest niska. Na pewno nie jest wyższa niż notowań LIVE z właściwych rynków opóźnionych o 15 min.
W DM BOŚ nie mamy ani notowań opóźnionych ani notowań z CBOE. Jedyne czym dysponujemy to kurs odniesienia, czyli kurs zamknięcia z poprzedniej sesji giełdowej. Na poniższym screenie, zaznaczyłem go czerwoną ramką – w prawym górnym rogu formatki zlecenia. Kurs zamknięcia z dnia poprzedniego może się jeszcze bardziej różnić niż kursy opóźnione o 15 min. Dlatego, licząc na natychmiastową realizację, przy określaniu limitu ceny, warto przyjąć jeszcze większy margines i limit ceny odpowiednio podnieść (kupno) lub obniżyć (sprzedaż) niż przy kursach opóźnionych o 15 min. Jaki przyjąć “margines”? Wg mnie margines ok. 3% powinien z dużym prawdopodobieństwem zapewnić nam realizację.
Jeżeli inwestujemy na rynku Xetra, a nasz dom maklerski nie udostępnia notowań lub są one płatne, polecam korzystać z notowań, które udostępnia sam rynek Xetra. Bez żadnych opłat możemy uzyskać dostęp do pełnego arkusza zleceń dla maksymalnie 3 instrumentów. Sam z tego korzystam i serdecznie polecam każdemu.
Aby skorzystać, należy się zarejestrować na boerse-frankfurt.de i dodać wybrane instrumenty do Watchlisty. Aby zobaczyć, krok po kroku, jak uzyskać dostęp do notowań giełdowych online na XETRA, obejrzyj mój krótki przewodnik.
Niestety, inne rynki nie udostępniają notowań. Jeżeli inwestujemy np. w Londynie, możemy skorzystać bezpłatnych portali giełdowych, np. Stooq.pl. Możemy tam sprawdzić kurs ostatniej transakcji opóźniony o 15 min.
4.3.5 Jak określić cenę – podsumowanie
Aby podsumować te wszystkie szczegóły, poniżej moje sugestie jak określać cenę w zleceniu:
- Preferuj zlecenia z limitem ceny
- Powszechna dostępność
- Mniejsze ryzyko w razie błędu (zwłaszcza na niepłynnych instrumentach)
- Niższa wartość blokady (nie ma problemu, że zostanie nam na rachunku jakaś “resztówka”)
- Korzystaj z arkusza zleceń (NOL3, Notowania 4, Xetra itp.) lub notowań opóźnionych
- Brak dostępu do notowań – stosuj “limit ceny +/-3% od Kursu Odniesienia”
- Jeżeli masz dostęp tylko do kursu odniesienia, podnieś limit zlecenia kupna (lub obniż limit zlecenia sprzedaży) np. o ok. 3% – taki margines z dużym prawdopodobieństwem pozwoli na natychmiastową realizację.
4.4 Ilość (wolumen)
Określając wolumen zlecenia najczęściej trzeba wpisać, po prostu, liczbę instrumentów. Będzie ona zależna od tego, jak dużą wartość ma mieć nasze zlecenie. Aby ją obliczyć musimy podzielić wartość zlecenia przez kurs instrumentu. Tak określa się wolumen zlecenia w mBanku, DM BOŚ, czy XTB.
W przypadku wielu brokerów mamy dodatkową opcję, która ułatwia nam życie. Możemy określić wartość zlecenia, a system za nas policzy liczbę jednostek w zleceniu. Takie udogodnienie często występuje u brokerów zagranicznych, np. IBKR, Degiro, Exante czy Saxo Bank, a u polskich brokerów, np. w Aliorze.
4.5 Typy ważności zlecenia
Typy ważności zlecenia mogą się różnić w zależności od giełdy na której inwestujemy oraz brokera, z którego korzystamy. Na GPW mamy 8 typów ważności zlecenia:
- DZIEŃ (Na aktualną sesję)
- WDD (Do dnia)
- WDA (Domyślne, Czas nieoznaczony, GTC)
- WDC (Ważne Do Czasu)
- WNZ (Ważne na Zamknięcie)
- WNF (Ważne na Fixing)
- WLA (Wykonaj lub Anuluj)
- WIN (Wykonaj i Anuluj)
Jednak do najbardziej popularnych należą tylko pierwsze trzy: DZIEŃ, WDD (Do Dnia) i WDA (bezterminowe). Uważam, że pozostałymi nie ma co sobie zawracać głowy.
Ja, osobiście, najczęściej stosuję ważność DZIEŃ. Jednak okazuje się, że jestem w zdecydowanej mniejszości. Według statystyk Alior Bank w 2022 było ono stosowane przez raptem 1% inwestorów. Zdecydowanie najbardziej popularna była ważność WDD (DO DNIA) – 93% zleceń. Druga najbardziej popualrna ważność – WDA (Domyślna) – to raptem 5,4% zleceń.
Pozostałe typy ważności zleceń są nie tylko mało popularne, ale na rynkach zagranicznych najczęściej niedostępne. Przynajmniej u popularnych brokerów.
Co do zleceń na GPW, warto wiedzieć że wszystkie zlecenia tracą ważność z końcem każdego roku kalendarzowego – Giełda je anuluje. Nie jest to praktyka powszechna – na innych giełdach zlecenia mogą być ważne dłużej. Jest to pewna zaleta rynków zagranicznych.
W przypadku zleceń z ważnością DZIEŃ pomiędzy brokerami nie ma żadnych różnic. Natomiast przy ważności DO DNIA i BEZTERMINOWE mogą występować różnice w zakresie typów ważności zleceń.
DO DNIA – ten typ ważności:
- nie jest w ogóle dostępny w XTB, Interactive Brokers, Degiro czy Exante
- w mBanku data ważności zlecenia jest limitowana do 30 dni, licząc od daty złożenia zlecenia
- w DM BOŚ data ważności jest limitowana do 90 dni, ale nie dłużej niż do 31 grudnia
- w Alior Bank i Saxo bank limit jest najdłuższy – 12 miesięcy. To nie przypadek, bo Alior Bank udostępnia rynki zagraniczne za pośrednictwem właśnie Saxo Bank (mBank i DM BOŚ przez KBC Securities, stąd różnice)
BEZTERMINOWE (GTC, Good-Till-Cancelled):
- w mBank i DM BOŚ nie jest w ogóle dostępne
- w XTB jego limit to 31.12 – wówczas zostanie anulowane
- Interactive Brokers – wygasa w razie braku logowania na rachunek przez 90 dni lub do końca pełnego kwartału (jeżeli obecnie mamy początek 1Q, to koniec pełnego kwartału wypadnie na koniec czerwca).
- DEGIRO – limit zależy do giełdy (Euronext – do 1 roku, Xetra – 90 dni)
- Jedynie w Exante, Alior Bank i Saxo Bank nie ma ograniczenia dla ważności bezterminowej
Wniosek jest taki, że zlecenia bezterminowe lub odległą datą ważności w wielu przypadkach będą miały, niestety, ograniczoną ważność (przeważnie 30-90 dni). Warto o tym pamiętać, aby uniknąć sytuacji, że kurs dotrze do “naszego” poziomu, ale zlecenie się nie zrealizuje, bo wcześniej straciło ważność.
4.6 Dodatkowe warunki wykonania (opcjonalnie)
Poza pięcioma obowiązkowymi elementami zlecenie może też, opcjonalnie, składać się z dodatkowych warunków wykonania. Są to:
- Limit aktywacji – można określić limit ceny, który będzie warunkiem aktywacji zlecenia. Najczęściej stosowany do ustawiania zleceń stop loss
- Wielkość ujawniania – część zlecenia można ukryć
- Wielkość minimalna – można określić minimalny wolumen realizacji zlecenia, który jest wymagany, aby zlecenie trafiło do arkusza
Dane Alior Bank pokazują, że dodatkowe warunki wykonania są bardzo rzadko stosowane. Najbardziej popularny jest limit aktywacji – zawiera go raptem 1,5% zleceń. Pozostałe jeszcze mniej.
Zlecenia z limitem aktywacji są powszechnie dostępne. Ale zdarzają się wyjątki. Inwestują na rynkach zagranicznych przez rachunek w mBank, nie możliwości wykorzystania tego parametru. Zlecenia z limitem aktywacji nie są niezbędne do inwestowania, więc nie będę się nad nimi rozwodził. Opowiem o nich o nich przy innej okazji.
Korzystając ze zleceń z limitem aktywacji na rynkach zagranicznych, pamiętajcie o ograniczonych terminach ważności zleceń, o czym mówiliśmy przed chwilą.
Jak dokładnie działają zlecenia z limitem aktywacji, kiedy się ich używa oraz jak się je ustawia u różnych brokerów dowiesz się z mojego przewodnika:
5. Anulowanie i modyfikowanie zleceń
Na GPW i rynkach zagranicznych zlecenia giełdowe można anulować lub modyfikować. Możemy tego chcieć na przykład wtedy, gdy podaliśmy zbyt niski (lub zbyt wysoki) limit ceny, zlecenie się nie zrealizowało a nam na tym zależy.
Anulowanie zleceń wszędzie wygląda tak samo – na GPW czy rynkach zagranicznych. Natomiast z modyfikacją zleceń bywa różnie, wa zależności od brokera:
- Inwestując przez XTB lub brokerów zagranicznych (IBKR, Degiro, Exane, Saxo Bank) zlecenie możemy zmodyfikować
- Inwestując przez większość polskich brokerów (mBank, DM BOŚ, Alior) można modyfikować zlecenia tylko na GPW, a na rynkach zagranicznych nie. Wówczas modyfikować można jedynie “na raty”. Trzeba najpierw anulować istniejące zlecenie a następnie utworzyć nowe.
6. Rozliczanie transakcji
Czas rozliczenia transakcji wynosi 2 dni sesyjne – zarówno na GPW jak i na rynkach zagranicznych (a przynajmniej tych głównych).
- Jeżeli zrealizujemy transakcję sprzedaży, uwolnione środki pojawią się w należnościach i natychmiast po sprzedaży będziemy mogli je reinwestować – kupować inne instrumenty.
- Jeżeli środki ze sprzedaży chcielibyśmy wypłacić z rachunku, będzie trzeba poczekać 2 dni sesyjne.
7. Jak szybko kupić ETF?
Na koniec pokażę Wam, jak szybko i sprawnie kupić ETF na przykładzie polskiego domu maklerskiego (DM BOŚ) oraz zagranicznego (Interactive Brokers).
Wypełniając formatkę zlecenia w DM BOŚ wypełniamy pola:
- Giełda – wybieramy rynek, na których chcemy kupić ETF (ja chcę kupić Vanguard FTSE All-World Acc, który w DM BOŚ dostępny jest w wersji notowanej na rynku Xetra, więc wybieram “DB – Frankfurt (Xetra)”
- Papier – to wpisujemy nazwę instrumentu lub jego ticker
- K/S – określamy stronę transakcji. Ja chcę kupić, więc wybieram K.
- Ilość – zakładam zakup 1 sztuki, więc wpisuję 1
- Limit – określam limit ceny. W DM BOŚ nie są dostępne bezpłatne notowania na żywo ani opóźnione. Jest jedynie wyświetlany kurs odniesienia (92,93 EUR, w prawym górnym rogu), czyli kurs zamknięcia z poprzedniego dnia roboczego. Zaokrąglam go dość mocno w górę do 95 EUR, bo od wczorajszego zamknięcia kurs mógł się mocno zmienić.
- Ważne – DZIEŃ (jestem zainteresowany natychmiastową realizacją, więc nie potrzebuję wydłużać terminu)
- Waluta rozliczenia – zostawiam PLN, bo chcę aby środki zostały pobrane z rachunku PLN. Gdybym wcześniej zamienił “ręcznie” PLN na EUR lub USD, mógłbym wybrać walutę obcą, którą posiadałbym na rachunku walutowym.
Po wypełnieniu tych pól, klikam przycisk PRZELICZ, aby sprawdzić czy starczy mi pieniędzy na pokrycie tego zlecenia. Pola znajdujące się pomiędzy polem “Waluta rozliczenia” oraz przyciskiem “Przelicz” wypełnią się automatycznie. Na samym końcu klikam “Złóż zlecenie”. System poprosi nas jeszcze o potwierdzenie szczegółów zlecenia. Po potwierdzeniu, zlecenie zostanie wysłane na giełdę i zrealizowane, jeżeli jego parametry na to pozwolą (w tym wypadku pozwoliły, bo kurs zlecenia sprzedaży wynosił ok. 93)
Formatka zlecenia w Interactive Brokers zaczyna się od informacji o najlepszych ofertach kupna i sprzedaży opóźnionych o 15 min. Określamy kolejno:
- Buy Order / Sell Order – określamy kierunek zlecenia. Ja chcę kupić, więc wybieram Buy Order)
- QUANTITY – tu wpisujemy ilość instrumentów lub wartość transakcji. Jeżeli chcemy określić liczbę, klikamy “Shares”, a jeśli wartość transakcji i wypełniamy pole QUANTITY. Ja chcę wpisać zrealizować transakcję o wartości transakcji 1000 EUR, więc klikam w pole “EUR” oraz w polu QUANTITY wpisuję 1000.
- Order type – wybieramy typ ceny. Ja chcę zlecenie z limitem, więc wybieram “Limit”
- Limit price – określamy limit ceny. Po jego wpisaniu, pod polem Quantity wyświetli się liczba jednostek do zakupu na podstawie wartości transakcji, którą określilśmy. W tym wypadku to 10,74 – zostanie ona zaokrąglona w dół do pełnych jednostek (czyli 10).
- Time-in-Force – określamy ważność zlecenia. Jak wybieram ważność na dzień, czyli DAY.
Po wypełnieniu wszystkich pól, klikamy Submit Buy Order. System jeszcze wyświetli nam kilka ostrzeżeń. Gdy je zaakceptujemy, zlecenie trafi na giełdę.
Cześć. Dziękuję za fajny artykuł. Mam pytanie które od pewnego czasu mnie nurtuje i nie wiem na ile jest to ważne. Kwestia wyboru waluty bazowej portfela. Mam dylemat wyboru pomiędzy EUR a USD. Mam konto w DEGIRO i tu nie ma problemu:wpłacam EUR kupuję za darmo na Xetra za EUR a jesli chce wypłacić to też w EUR , ale jeśli walutą bazową jest EUR np.IKBR , wpłacam EUR i kupuję akcje amerykańskie czy ETF w Londynie to walutą waloru jest USD czyli następuje przeliczenie z EUR na USD i teraz np EUR/USD to 1,1 ale jeśli np.EUR/USD będzie 0,9… Czytaj więcej »
Mam konto w DEGIRO i tu nie ma problemu:wpłacam EUR kupuję za darmo na Xetra za EUR a jesli chce wypłacić to też w EUR Czy aby na pewno? Żebyś mógł tak zrobić, to musisz mieć założone konto w zagranicznym oddziale Degiro, np. DE lub IE. Jak otworzysz w PL to nie ma możliwości wypłaty (jedynie wpłata) w EUR. ale jeśli walutą bazową jest EUR np.IKBR , wpłacam EUR i kupuję akcje amerykańskie czy ETF w Londynie to walutą waloru jest USD czyli następuje przeliczenie z EUR na USD i teraz np EUR/USD to 1,1 ale jeśli np.EUR/USD będzie 0,9… Czytaj więcej »
Dziękuję za odpowiedz.
Co do DEGIRO to tak właśnie mam . Konto założone na stronie DE.
AION Bank – nie mam tam konta ale może warto sprawdzić tylko dla przelewów,
W Alior Kantorze też mam przelewy SWIFT za darmo tylko nie wiem i nikt nie jest w stanie mi powiedzieć jaki jest bank pośredniczący a najcętniej kupowałbym tylko USD. Może ktoś wie ?
Witam. Chciałbym kupić akumulujący etf Vanguard FTSE All-World UCITS ETF. Niestety w aplikacji WealthSeed nie ma możliwości wyszukiwania ani sprawdzenia tickera. Znalazłem tam etf ftse all-World, z tym ze w nazwie brakuje słowa Vanguard, natomiast nr ISIN się zgadza (IE00BK5BQT80). Jak wspomniałem, aplikacja nie podaje tickera, ale podaje giełdę, jest to getex. Chciałbym wiedzieć czy jest to ten sam etf, który można kupić u innego brokera, oraz czy stanowi to jakaś różnice ze dany etf jest na gettex a nie xetra?
Hej Rafał. Ważne, że ISIN się zgadza. Tickery możesz znaleźć np. na stronie emitenta lub w wyszukiwarce ETF-ów typu justETF. Akurat i na gettex i Xetra ten fundusz występuje pod tym samym tickerem (VWCE). PS. gettex jest spoko. 😉
Serdecznie dziękuję!