W zeszłym roku KDPW uruchomił e-voting, system pozwalający na zdalny udział w walnym zgromadzeniu. Bezpieczeństwo oddawania głosów na odległość zostało zapewnione przez system blockchain. O tym, co to jest eVoting i na jakich działa zasadach, rozmawiam z Maciejem Trybuchowskim, prezesem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Zainteresowaniu systemem może pomóc aktualna sytuacja związana z zagrożeniem epidemicznym, chociaż wywiad przeprowadziliśmy jeszcze przed jej pojawieniem się, więc wątek koronawirusa nie został podjęty.
Na rynkach zachodnich w walnych zgromadzeniach akcjonariusze biorą udział dość aktywnie, np. w Niemczech. Dlaczego drobni akcjonariusze w Polsce nie biorą udziału w walnych zgromadzeniach?
Rynek kapitałowy w Polsce funkcjonuje dopiero od niespełna 30 lat, rynki zachodnie mają znacznie dłuższą historię, co przekłada się także na inny poziom świadomości inwestorów. Dlatego wciąż tak istotne jest prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie finansów osobistych, możliwości inwestowania kapitału, czy praw przysługujących akcjonariuszom, wśród których jednym z bardziej istotnych jest możliwość głosowania podczas WZA. Inną kwestią jest także liczba aktywnych inwestorów indywidualnych oraz poziom akumulacji kapitału w ich portfelach.
Co to jest eVoting?
eVoting jest aplikacją umożliwiającą akcjonariuszowi zdalne oddawanie głosów na walnych zgromadzeniach spółek, które z takiej opcji głosowania chcą skorzystać. Rozwiązanie to pozwala także akcjonariuszom na przeglądanie informacji o walnych zgromadzeniach zarejestrowanych w systemie KDPW. Aplikację eVoting zbudowaliśmy w oparciu o technologię blockchain i wraz z aplikacją Walne Zgromadzenia, przeznaczoną dla emitentów, udostępniliśmy na naszej Platformie Blockchain dla Rynku Kapitałowego.
Czy w innych krajach funkcjonują podobne rozwiązania?
Prace nad eVoting w oparciu o technologię blockchain prowadzi Nasdaq, który po udanym pilotażu rozwiązania w Estonii, w 2017 podpisał umowę z południowoafrykańskim depozytem Strate dotyczącą wdrożenia produkcyjnego, które nastąpiło na początku roku 2020 r. W 2019 r. wspólne prace ogłosiły również SWIFT i Singapore Exchange, które we współpracy z Deutsche Bank, DBS, HSBC oraz Standard Chartered Bank planują przeprowadzenie Proof-of-Concept rozwiązania.
Czy eVoting jest rozwiązaniem obligatoryjnym do stosowania przez emitentów?
Emitent decyduje o tym, czy udostępni takie rozwiązanie swoim akcjonariuszom.
Skąd akcjonariusz ma wiedzieć, czy emitent umożliwił skorzystanie z eVoting?
Przede wszystkim informację o wykorzystaniu eVoting emitent powinien zamieścić w ogłoszeniu o walnym zgromadzeniu. Po skutecznej rejestracji walnego zgromadzenia w systemie KDPW, Krajowy Depozyt przekazuje podmiotom prowadzącym rachunki papierów wartościowych inwestorów notyfikację o WZ, w ramach której dostępna jest również informacja o tym, czy spółka przewidziała możliwość wykorzystania eVoting do udziału w WZ. Informacje o trybie w jakim spółka zarejestrowała WZ dostępne są także z poziomu aplikacji eVoting (dla inwestora dostępne poprzez stronę mojeglosowanie.pl).
eVoting został oddany do użytku z końcem września zeszłego roku. Czy to narzędzie zostało już wykorzystane przez jakiegoś emitenta?
Rozmawiamy ze spółkami i zachęcamy je do korzystania z rozwiązania eVoting. Ponieważ to nowość, nie tylko w skali rynku polskiego, ale patrząc także globalnie – naturalnym jest, że istnieją pewne obawy przed tym, co nowe. Spółka, która jako pierwsza zdecyduje się na zaoferowanie swoim akcjonariuszom możliwości zdalnego głosowania za pomocą aplikacji eVoting zdobędzie sporą premię wizerunkową: jako spółka przyjazna inwestorom, nowoczesna, technologiczna.
eVoting może być mylony z możliwością głosowania na odległość, które do tej pory było dostępne. Czym różnią się te dwie funkcjonalności?
Polskie prawo dopuszcza pełnoprawny udział w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. eVoting jest właśnie funkcjonalnością umożliwiającą emitentowi przeprowadzenie głosowania na odległość z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych udział w walnym zgromadzeniu za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej jest możliwy na podstawie statutu spółki przewidującego: transmisję obrad walnego zgromadzenia w czasie rzeczywistym, dwustronną komunikację w czasie rzeczywistym lub wykonywanie osobiście lub przez pełnomocnika prawa głosu przed lub w toku walnego zgromadzenia. Aplikacja eVoting umożliwia spełnienie ostatniej z tych przesłanek, co oznacza, że system ten może obsłużyć głosowanie zdalne na walnym zgromadzeniu spółki bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków. Spółka wykorzystując eVoting może jednak niezależnie zapewnić transmisję obrad walnego zgromadzenia lub możliwość dwustronnej komunikacji w czasie rzeczywistym. Aplikacja ma znacznie więcej funkcjonalności, niż tylko możliwość głosowania.
Jaka jest funkcjonalność aplikacji eVoting? Czy prawa/korzyści akcjonariusza są mniejsze niż w przypadku udziału fizycznego?
eVoting w żadnym stopniu nie wpływa na ograniczenie praw akcjonariusza. Wręcz przeciwnie, ułatwia ich skuteczną i bezpieczną realizację na odległość, w tym m.in. wgląd do aktualnego porządku obrad i projektów uchwał, zgłaszanie spółce żądań w zakresie porządku obrad i projektów uchwał, zadawania pytań spółce, zarządzanie pełnomocnictwami, głosowanie i potwierdzanie głosów, zgłaszanie sprzeciwów czy wreszcie dostęp do wyników walnego zgromadzenia. eVoting to narzędzie tworzone z założeniem maksymalnego ograniczenia ryzyka nierówności praw akcjonariuszy biorących udział w WZ, co przy zdalnym udziale jest zawsze trudne. Okoliczności powinny decydować o tym, czy spółka wykorzysta wyłącznie eVoting, czy również inne mechanizmy służące wyrównywaniu praw udziału w walnym, jak np. transmisja on-line.
Dlaczego technologia została oparta o Blackchain? Czy inne rozwiązania by się nie sprawdziły?
Dzięki technologii blockchain organizacja i obsługa walnych zgromadzeń akcjonariuszy została przeniesiona w pełni cyfrowy wymiar przy jednoczesnym wypełnieniu wymagań ustawowych odnośnie identyfikacji akcjonariuszy i zapewnienia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej. Przed udostępnieniem tego rozwiązania rynkowi przeprowadziliśmy szereg testów oraz pilotaż usługi, które potwierdziły szereg korzyści wynikających z wykorzystania technologii blockchain dla rozwiązania eVoting, przede wszystkim w zakresie: bezpieczeństwa, niezaprzeczalności i integralności danych, poufności, wygody i kosztów. Wdrożenie rozwiązania nie wymaga, aby każdy interesariusz, w tym przede wszystkim inwestor czy emitent, aktywnie uczestniczyli w sieci blockchain. Podmioty zamierzające wyłącznie korzystać z dostępnych funkcjonalności nie muszą ponosić kosztów budowy i utrzymania sieci. Specyfika rejestru tworzonego jako blockchain polega na tym, że poszczególne zdarzenia rejestrowane są chronologicznie w ramach szyfrowanego kryptograficznie bloku, a bloki połączone są w formie łańcucha.
Jak wygląda niezawodność aplikacji eVoting? Czy może Pan sobie wyobrazić sytuację, że walne zgromadzenie nie odbędzie się lub zostanie przerwane z powodów technicznych związanych z eVoting? Kto ponosi odpowiedzialność za funkcjonowanie eVoting podczas walnego zgromadzenia?
Zarówno testy przeprowadzone przez KDPW, jak i testy zrealizowane przez wyspecjalizowane podmioty zewnętrzne, w tym testy skalowalności oraz testy penetracyjne, pozwalają optymistycznie patrzeć na niezawodność eVoting. Nie możemy oczywiście wykluczyć działania siły wyższej i problemów technicznych z tym związanych, niemniej takie ryzyko występuje w zasadzie w każdym systemie elektronicznym. eVoting i technologia blockchain za nim stojąca mają tę jednak przewagę, że w przypadku awarii jednego, czy nawet kilku węzłów, pozostała część sieci, jak i sama aplikacja mogą działać nieprzerwanie. To w dużym stopniu minimalizuje ryzyko przerwania walnego zgromadzenia ze względu na problemy techniczne po stronie eVoting. Umożliwienie spółkom możliwości wykorzystania systemu eVoting jest usługą informatyczną świadczoną przez Krajowy Depozyt. Z tej perspektywy, to spółka udostępnia tę formę udziału w WZ dla swoich akcjonariuszy i ich pełnomocników. O ile KDPW dokłada należytej staranności, aby system działał nieprzerwanie, to odpowiedzialność, w przypadku roszczeń ze strony akcjonariuszy, leży po stronie spółki.
Czy skorzystanie z eVoting oznacza dla akcjonariusza dodatkowe koszty?
Korzystanie z aplikacji eVoting dla inwestora nie wiąże się z żadnymi opłatami.
Jak wziąć udział walnym przez eVoting? Co, krok po kroku, należy zrobić?
Przede wszystkim należy założyć konto w aplikacji eVoting poprzez stronę mojegloswanie.pl. Po zarejestrowaniu swoich uprawnień w aplikacji, akcjonariusz automatycznie i bez dodatkowych czynności deklaruje swój udział w walnym zgromadzeniu z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Automatycznie aktywuje się interfejs do rejestracji głosów, które użytkownik może rejestrować do momentu zakończenia głosowania nad danym projektem uchwały. Po zalogowaniu do aplikacji w zakładce „Moje walne zgromadzenia” inwestor ma dostęp do przeglądu informacji o aktywnych walnych zgromadzeniach, do których zarejestrował kod autoryzacyjny, potwierdzający jego uprawnienia. Do momentu zakończenia walnego zgromadzenia akcjonariusz ma możliwość wycofania deklaracji o udziale w walnym zgromadzeniu. Akcjonariusz ma także możliwość ustanowienia w aplikacji pełnomocnictwa do udziału i głosowania na walnym zgromadzeniu.
Na jakich urządzeniach działa eVoting? W jaki sposób się zarejestrować?
eVoting działa na dowolnym urządzeniu z dostępem do Internetu: tablet, telefon, laptop, etc. Interfejs aplikacji jest responsywny, tj. dostosowuje się do ekranu na jakim jest wyświetlany, co wpływa na poprawę komfortu pracy z dowolnego urządzenia. Należy tu jednak wspomnieć, że system umożliwia tworzenie rozwiązań dla inwestora zintegrowanych z systemami podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych. W przyszłości może to pozwolić na to, by inwestor mógł wykorzystać znany sobie interfejs podmiotu, który prowadzi jego rachunek, na takim urządzeniu, na którym zwyczajowo korzysta z tego interfejsu. W chwili obecnej jedynym rozwiązaniem jest skorzystanie z aplikacji do głosowania dostarczonej przez KDPW. Aby uzyskać dostęp do systemu wystarczy zarejestrować bezpośrednio ze strony mojeglosowanie.pl, gdzie dostępna jest aplikacja eVoting. Osoby mające już dostęp do innych usług KDPW mogą wykorzystać wcześniej założone konto. Przy rejestracji w portalu usług KDPW, jak i w trakcie późniejszego korzystania z aplikacji eVoting konieczne jest posiadanie adresu email. Pamiętać też należy, że aby zarejestrować własne uprawnienia należy wykorzystać konto, którego identyfikator jest tożsamy z adresem wskazanym w ramach prowadzonego rachunku.
Jak działa aplikacja podczas walnego zgromadzenia?
Od momentu zarejestrowania uprawnień do momentu rozpoczęcia głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariusz ma możliwość składania oświadczeń woli w zakresie sposobu realizacji głosów na poszczególne uchwały, tzw. rejestrowanie głosów. Rejestrowane głosy zostaną zliczone w ramach głosowania w trakcie walnego zgromadzenia. Zarejestrowany głos może być dowolnie zmieniany, przy czym możliwość ta dostępna jest do czasu zakończenia głosowania nad danym projektem uchwały. Możliwe jest także wycofanie wcześniej zarejestrowanych głosów. W ramach głosowania możliwe jest oddanie głosu „za” lub „przeciw” przyjęciu danego projektu uchwały lub wskazanie, że akcjonariusz wstrzymuje się od głosu. Akcjonariusz może również nie wykonać czynności głosowania. Dodatkowo ma on również możliwość głosowania w sposób odmienny z każdej akcji, realizując opcje tzw. split voting. W przypadku uchwał podjętych przez walne zgromadzenie, po spełnieniu określonych warunków, akcjonariusz ma możliwość zgłoszenia sprzeciwu do podjętej przez walne zgromadzenie uchwały. Opcjonalnie akcjonariusz może dodać także treść sprzeciwu. Funkcja ta jest możliwa jedynie wówczas, jeśli uchwała została podjęta i przynajmniej jeden głos został oddany jako głos przeciw.
Dziękuję za rozmowę.
