Jak kupić ETF na giełdzie?

Jeżeli macie gotową strategię, wybrane ETF-y i otwarty rachunek maklerski, pozostaje wybrać się “na zakupy”. ETF-y, czyli Exchnage Traded Funds, to fundusze notowane na giełdzie, co oznacza że można je kupić lub sprzedać na giełdzie papierów wartościowych. Z tego materiału dowiecie się, na jakich rynkach i w jakich walutach notowane są ETF-y i jak składa się zlecenia.

Rynki notowań

ETF-y są notowane na giełdach na całym świecie, przy czym prym wiodą Stany Zjednoczone i Europa. Łączna liczba ETF-ów w USA wynosi prawie 3 700 i koncentruje się na 2 giełdach. Zdecydowana większość z nich notowana jest w Nowym Jorku (NYSE Arca), a kilkaset także na Nasdaq-u.

W Europie handel jest rozproszony na wiele giełd. Największe rynki pod względem liczby notowanych ETF to Xetra (Frankfurt), gettex (Monachium), London Stock Exchnage (Londyn), SIX (Zurych) i Borsa Italiana (Mediolan). Płynność danego ETF-u na różnych giełdach może być różna, chociaż na tych największych jest zbliżona.

Ten sam ETF może być notowany na kilku rynkach. Przykładowo Amundi S&P 500 II UCITS ETF EUR Dist jest notowany we Frankfurcie, Mediolanie, Paryżu, Madrycie a także GPW w Warszawie.

Mimo, że teoretycznie mamy wybór giełdy, to z punktu widzenia oferty pojedynczego brokera, przeważnie go nie ma. U danego brokera najczęściej występuje jedna “wersja” – notowana na jednym, konkretnym rynku (zwłaszcza w przypadku polskich instytucji). Chociaż zdarzają się wyjątki. Przykładowo, w iShares Core S&P 500 UCITS ETF USD (Acc) w XTB dostępny jest w 2 wersjach: na rynku Xetra w EUR i w Londynie w USD. Ciekawym przypadkiem jest Interactive Brokers – przeważnie udostępnia on ETF-y z wielu rynków, ale co do zasady to broker wybiera za klienta. Zlecenia na giełdy kieruje ich autorski system o nazwie “Smart Routing”). Funkcjonuje on także w Lynx, który bazuje na systemach IBKR.

Transakcje na giełdzie zawierane są w czasie sesji giełdowych. Sesje na giełdach w Europie trwają przeważnie od 09:00 do 17:30 (na GPW w Warszawie nieco krócej – od 09:00 do 17:00). Sesje mają różne fazy, podczas których obowiązują nieco inne reguły, ale nie jest to wiedza niezbędna, aby zacząć inwestować (być może omówimy to przy jakiejś okazji). 

Zlecenia można składać przez całą dobę – w trakcie trwania sesji lub po jej zakończeniu. Składając zlecenie w trakcie sesji można tak określić jego szczegóły, aby doszło do natychmiastowej realizacji. Składając je po sesji, będzie musiało ono poczekać na realizację przynajmniej do kolejnej sesji. Chociaż niektórzy brokerzy zapewniają handel posesyjny, łącząc zlecenia kupna i sprzedaży swoich klientów.

Waluta notowania

ETF-y mogą być notowane w różnych walutach, w zależności od rynku. W Nowym Jorku ETF-y notowane są w USD. Na rynkach europejskich jest różnie, w zależności od rynku. Na rynku Xetra, Euronext Amsterdam, Borsa Italiana czy Euronext Paris ETF-y są notowane głównie w euro (także w USD i GBP, ale jedynie garstka papierów). W Londynie handluje się w funcie (GBP) lub pensie szterlingu (GBX), ale także amerykańskim dolarze (USD). Z kolei na giełdzie w Zurychu królem jest frank szwajcarski (CHF), ale sporo instrumentów na parkiecie obracana jest też w euro (EUR), dolarze (USD) i funcie (GBP).

Na marginesie, pomimo że w Londynie występują notowania w funcie i pensie szterlingu, to brokerzy (zwłaszcza polscy) często nie robią takiego rozróżnienia i po prostu przeliczają pensy na funty (1 funt to 100 pensów). Dzięki temu nie muszą tłumaczyć klientom, czym się różni funt od pensa.

Aby kupić ETF, należy dysponować taką walutą, w jakiej jest on notowany na danej giełdzie. Czasem zdarza się, że na jednej giełdzie ETF jest notowany w różnych walutach. Przykładowo, iShares Physical Gold ETC na giełdzie w Londynie notowany jest w 2 wersjach: w dolarze amerykańskim (pod symbolem IGLN) oraz w funcie brytyjskim (pod symbolem SGLN). Chociaż, jak wspomniałem, u danego brokera ETF-y dostępne są najczęściej w jednej wersji walutowej.

Aby kupić dany ETF, trzeba dysponować walutą, w której jest on notowany, ale nie oznacza to, że trzeba ją wcześniej nabyć w innym miejscu. Owszem można kupić walutę w swoim banku lub zewnętrznym kantorze, ale można ją też wymienić bezpośrednio u brokera – zdecydowana większość instytucji umożliwia wpłatę waluty z zewnątrz lub wymianę walutową u nich na miejscu. Przeważnie na korzystnych warunkach, choć nie zawsze. Przykładowo, w XTB wymiana walutowa kosztuje 0,5%, czyli dość sporo.

Wymiana walutowa u brokera może odbywać się “ręcznie” lub automatycznie. Przykładowo, w Interactive Brokers wymiany dokonuje się “ręcznie”, jak w kantorze (koszty wymiany są bardzo niskie). Z kolei na rachunku eMakler w mBanku złote są zawsze automatycznie zamieniane na walutę notowania w momencie składania zlecenia kupna (oraz automatycznie zamieniane na złote po sprzedaży). Sposób wymiany waluty często można też wybrać, np. w DM BOŚ, XTB czy rachunku mInwestor w mBank. Która forma jest lepsza, możecie sprawdzić na przykładzie DM BOŚ – polecam krótki przewodnik “Jak wymieniać waluty w DM BOŚ“.

Na wszelki wypadek dodam, że waluta notowania nie ma wpływu na ryzyko walutowe. Wybór waluty to przede wszystkim kwestia wygody. Mieszkańcy strefy euro mogą preferować ETF-y notowane w EUR, a mieszkańcy Wielkiej Brytanii – notowane w GBP. Przy wyborze znaczenie może mieć koszt przelewów. Przykładowo, w Europie przelewy w USD (SWIFT) przeważnie są płatne, a przelewy w EUR (SEPA) – bezpłatne.

Składanie zleceń

Jeżeli wiemy już, jaki ETF chcemy kupić, można przystąpić do złożenia zlecenia. Zlecenie składa się z 5 podstawowych elementów, które muszą być w nim określone:

1. Kierunek zlecenia (Kupno lub Sprzedaż) – jeżeli chcemy kupić, wybieramy “KUPNO“, a jeżeli chcemy sprzedać, wybieramy “SPRZEDAŻ“.
2. Nazwa instrumentu — wyszukiwanie instrumentu u brokera może odbywać się według nazwy, tickera lub ISIN – w zależności od brokera, różnie mają to rozwiązane.
   • ISIN to unikalny numer funduszu, jak PESEL obywatela Polski. Ticker to symbol, którym ETF jest oznaczony na danej giełdzie. Przykładowo, Vanguard FTSE All-World UCITS ETF USD Acc na rynku Xetra jest notowany w EUR i oznaczony symbolem VWCE, a na rynku w Londynie, wersja w dolarze jest oznaczona symbolem VWRA, a wersja w funcie – symbolem VWRP. ISIN i tickery można sprawdzać w wyszukiwarce ETF, ale oczywiście też na stronie dostawcy lub karcie funduszu.
   • Wyszukiwanie według nazwy, nawet jeżeli jest możliwe, to obarczone jest ryzykiem błędu, bo nazwy ETF-ów często są podobne. Lepiej wyszukiwać na przykład po tickerze lub ISIN-ie. Zresztą, czasami można wyszukiwać ETF-y jedynie po tickerze – przykładem jest rachunek mInwestor w mBanku.
3. Typ ceny — dwa podstawowe rodzaje to LIMIT i MARKET.
   • LIMIT to zlecenie, które daje kontrolę nad ceną, ale nie daje gwarancji realizacji. Limit to, w przypadku zleceń kupna, cena maksymalna, a w przypadku zleceń sprzedaży, cena minimalna, po której zlecenie może być zrealizowane.
   • MARKET (po każdej cenie) — to zlecenie bez limitu ceny, które daje pewność realizacji. Nie daje kontroli nad ceną, ale jest realizowane po najlepszych (dla składającego zlecenie) w danym momencie kursach.
   • Składając zlecenie warto korzystać z notowań giełdowych — w czasie rzeczywistym lub przynajmniej notowań opóźnionych. Bezpłatne notowania LIVE to rzadkość. Ale notowania opóźnione są dość powszechne. Przy płynnych instrumentach powinny okazać się wystarczające, zwłaszcza przy długoterminowych strategiach.
   • Jeżeli inwestujecie akurat na Xetra, można skorzystać z bezpłatnych notowań na żywo – dla maksymalnie 3 instrumentów. Aby uzyskać do nich dostęp trzeba się zarejestrować na stronie Deutsche Borse. Jak to zrobić pokazuje przewodnik Jak uzyskać bezpłatne notowania giełdowe na Xetra (Frankfurt)
4. Ilość — liczba jednostek w zleceniu. Niektórzy brokerzy umożliwiają podanie szacunkowej wartości transakcji, automatycznie przeliczając ją na liczbę jednostek. To wygodne, bo inwestorzy najczęściej operują kwotami transakcji.
5. Ważność — dostępne typy ważności zależą od giełdy i brokera. Popularne typy to:
   • DZIEŃ — ważne na aktualną sesję giełdową (lub następną, jeżeli zlecenie składane jest po sesji)
   • DO DNIA — określa się dzień w przyszłości, do którego zlecenie ma być ważne (w przypadku rynków zagranicznych występują ograniczenia i ważność takiego zlecenia przeważnie jest nie dłuższa niż kilka miesięcy).
   • BEZTERMINOWE (Good Till Canceled, GTC) — ważne do odwołania (w praktyce ważność zlecenia jest ograniczona, u różnych brokerów limity mogą być inne).

Poza elementami obligatoryjnymi zlecenie może obejmować dodatkowe warunki wykonania. Przykładowo, można określić LIMIT AKTYWACJI zlecenia, czyli kurs giełdowy, którego osiągnięcie warunkuje pojawienie się zlecenia w arkuszu. Są one wykorzystywane do składania zleceń typu STOP LIMIT i STOP LOSS.

Jeżeli chcecie zobaczyć, jak różni się składanie zleceń u różnych brokerów, sięgnijcie po artykuł “Jak kupić ETF – porównuję 8 brokerów“. Polecam Wam też przewodniki składani zleceń, w których – krok po kroku-  omawiam składanie zlecenia u różnych brokerów.

Anulowanie i modyfikowanie zleceń

Złożone zlecenia, które nie zostały zrealizowane lub zrealizowały się tylko częściowo, można anulować lub modyfikować. Chociaż u niektórych brokerów modyfikacja nie jest możliwa (szczegóły w artykule Jak kupić ETF – porównuję 8 brokerów). W takich sytuacjach, chcąc zmienić parametry istniejącego zlecenia, można je anulować a następnie utworzyć nowe. Oznacza to jednak utratę priorytetu czasu przyjęcia zlecenia do systemu giełdy (jeżeli w arkuszu występują zlecenia z tym samym limitem ceny, w pierwszej kolejności realizowane są zlecenia, które trafiły do arkusza jako pierwsze).

Rozliczanie transakcji

Inwestor, wbrew intuicji, nie staje się właścicielem instrumentu w momencie zawarcia transakcji. Procesy giełdowe zajmują trochę czasu, więc rozliczenie przeniesienie własności dokonuje się w momencie rozliczenia transakcji. Cykl rozliczeniowy w USA to aktualnie jeden dzień sesyjny (D+1), a w Europie dwa dni (D+2).

A zatem, w przypadku giełdy europejskiej, chcąc wypłacić pieniądze z rachunku, należy odczekać 2 dni sesyjne od dnia sprzedaży. Natomiast, chcąc dokonać ponownej inwestycji, nie trzeba czekać na rozliczenie transakcji. Po sprzedaży środki są widoczne w należnościach, co oznacza że można je natychmiast reinwestować, wykorzystując je w innym zleceniu.

⚠️ Uwaga! Inwestując przez rachunek “zwykły” (opodatkowany), po każdym roku kalendarzowym, w którym inwestor osiągnął przychód (czyli dokonał transakcji sprzedaży), trzeba będzie złożyć deklarację podatkową. Jeżeli osiągnął zysk, musi zapłacić podatek. Aby dowiedzieć się jak rozliczać podatki od inwestycji w ETF-y, warto sięgnąć po wpis ETF – jak rozliczać podatki?

Otwarcie rachunku i wpłata gotówki

ETF-y to fundusze notowane na giełdzie. Aby móc nimi handlować, trzeba posiadać rachunek maklerski. Ile rachunków i jakie warto mieć dowiecie się z artykułu “Jak wybrać rachunek maklerski do inwestowania w ETF?“. Aby sprawnie przejść przez proces otwarcia, warto sięgnąć po “Przewodniki otwarcia rachunku”.

Mając otwarty rachunek maklerski, należy wpłacić gotówkę. Wydaje się, że najbardziej wygodna opcja to wpłacić złote bezpośrednio na rachunek maklerski i dokonać wymiany walutowej u brokera – tak postępuje większość klientów polskich brokerów. Wpłat w złotych do polskiego domu maklerskiego są na porządku dziennym, ale w zagranicznych instytucjach często takiej opcji nie ma. Chociaż zdarzają się wyjątki – przelewem krajowym w złotych (przeważnie bezpłatnym) można zasilić konto w Interactive Brokers, Lynx czy Saxo Bank. Opłata za wymianę walutową np. w Interactive Brokers wyrażona jest kwotowo (w uproszczeniu, 2 USD za każdą wymianę), a w Saxo Bank – wyrażona jest procentowo (aktualnie 0,25% od kwoty wymiany). To, jaki sposób naliczania opłaty za przewalutowanie jest bardziej opłacalny dla klienta, zależy od wysokości wymienianej kwoty.

Jeżeli posiadacie rachunek u brokera zagranicznego i nie ma możliwości bezpłatnej wpłaty w PLN, pozostaje wpłata waluty obcej. Zdecydowanie lepiej przelewać euro niż np. dolary, bo przelewy SEPA w euro są bezpłatne (przelewy SWIFT w USD często są dość drogie). Jest to argument za tym, aby w takim wypadku wymieniać PLN na EUR (w swoim banku lub kantorze), przelewać euro bezpłatnym przelewem SEPA oraz wybierać ETF-y notowane w EUR, aby uniknąć kosztu kolejnej wymiany walutowej u brokera.