Modele oceny zagrożenia upadłością to narzędzia mające na celu wczesne ostrzeganie przed pogorszeniem sytuacji finansowej spółki. Niektóre z nich powstały wiele lat temu i są testy dowodzą, że ich skuteczność się zdezaktualizowała. Z drugiej strony są też takie, który pokazują, że mogą one być stosowane przynajmniej jako “pierwsze sito”, służące do tego aby odrzucić spółki, z którymi na pewno nie chcemy mieć do czynienia. Jakie wskaźniki finansowe można spotkać w modelach oceny zagrożenia upadłością? Które wskaźniki występują najczęściej?
Modele oceny zagrożenia upadłością
Wskaźnik Altmana
- Kapitał pracujący / Aktywa
- Zysk zatrzymany / Aktywa
- EBIT / Aktywa
- Wartość rynkowa przedsiębiorstwa / Księgowa wartość zadłużenia
- Przychody ze sprzedaży / Aktywa
Uproszczona wieloczynnikowa analiza dyskryminacji (UAD)
- (Zysk brutto + Amortyzacja) / Zobowiązania
- Aktywa / Zobowiązania
- Zysk brutto / Aktywa
- Zysk brutto / Przychody ze sprzedaży
- Zapasy / Przychody ze sprzedaży
- Przychody ze sprzedaży / Aktywa
Metoda Bleiera
- Wynik na działalności gospodarczej / Zaangażowany w działalność kapitał podstawowy
- Wynik działalności gospodarczej/ Wynik ogółem
- Wynik działalności gospodarczej / Zaangażowany kapitał własny w tą działalność
- Kapitał obcy ogółem / nadwyżka pieniężna (net cash-flow)
- Wynik na dział. gospodarczej + odsetki od kapitału obcego / Kapitał ogółem
- Majątek obrotowy + zobowiązania bieżące / Kapitał ogółem
Metoda Weinricha
- Kapitał własny / Kapitał obcy
- (Srodki pieniężne + należności) / Aktywa ogółem
- (Środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe + należności – zobowiązania krótkoterminowe) / (Koszty operacyjne – amortyzacja)
- (Wynik finansowy netto + odsetki) / Aktywa ogółem
- Przychody ze sprzedaży / Aktywa ogółem
- Zobowiązania ogółem / Nadwyżka finansowa
- (Zobowiązania ogółem – środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe + należności) / Dochody operacyjne netto
- (Zobowiązania towarowe + weksle) / Zakup towarów
Model Gajdki i Stosa (wariant I)
- Przychody ze sprzedaży / Aktywa
- Zobowiązania krótkoterminowe x 365 / Koszt wytworzenia produkcji sprzedanej
- Zysk netto / Aktywa
- Zysk brutto / Przychody ze sprzedaży
- Zobowiązania / Aktywa
Model J. Gajdki, D. Stosa (model II)
- Średnia wartość zobowiązań krótkoterminowych / Koszt wytworzenia produkcji sprzedanej * 360
- Zysk netto / Średnia wartość aktywów w roku
- Zysk brutto / Przychody netto ze sprzedaży
- Aktywa ogółem / Zobowiązania ogółem
model Hołdy
- Aktywa obrotowe / Zobowiązania krótkoterminowe
- Zobowiązania ogółem / Aktywa ogółem
- Przychody z ogółu działalności/ Średnioroczne aktywa ogółem
- Zysk netto / Aktywa
- Zobowiązania krótkoterminowe / Koszt sprzedanych produktów towarów i materiałów * 360
Model D. Appenzeller, K. Szarzec (model I)
- Aktywa bieżące / Pasywa bieżące
- Aktywa obrotowe – zapasy – należności / Zobowiązania krótkoterminowe
- Zysk brutto / Przychody ze sprzedaży
- Średnia wartość zapasów / przychody ze sprzedaży * 360 dni
- Zysk netto / Średnia wartość aktywów
- (Zobowiązania ogółem + rezerwy) / (Wynik na działalności operacyjnej + amortyzacja)
Model E. Mączyńskiej i M. Zawadzkiego (model G INE PAN)
- Zysk operacyjny / Średnia wartość aktywów w roku
- Kapitał własny / Aktywa
- Zysk netto + Amortyzacja / Zobowiązania ogółem
- Aktywa obrotowe / Zobowiązania krótkoterminowe
Model B. Prusaka I
- Zysk operacyjny / Suma bilansowa
- Koszty operacyjne / Zobowiązania krótkoterminowe
- Aktywa obrotowe / Zobowiązania krótkoterminowe
- Zysk operacyjny / Przychody ze sprzedaży
Model B. Prusaka II
- (Zysk netto + Amortyzacja) / Zobowiązania ogółem
- Koszty operacyjne / Zobowiązania krótkoterminowe
- Zysk ze sprzedaży / Suma bilansowa.
Model D. Wierzby
- (Zysk z działalności operacyjnej – Amortyzacja) / Aktywa ogółem
- (Zysk z działalności operacyjnej – Amortyzacja) / Sprzedaż produktów
- Aktywa obrotowe / Zobowiązania całkowite
- Kapitał obrotowy / Aktywa ogółem
Model „poznański” (M_P)
- Wynik finansowy netto/majątek całkowity
- (Majątek obrotowy – Zapasy) / Zobowiązania krótkoterminowe
- Kapitał stały/Aktywa
- Wynik finansowy ze sprzedaży / Przychody ze sprzedaży
Model D. Hadasik
- Aktywa obrotowe / Zobowiązania krótkoterminowe
- Aktywa obrotowe – zapasy / Zobowiązania krótkoterminowe
- Zobowiązania ogółem / Suma bilansowa
- Kapitał obrotowy netto / Pasywa ogółem
- Należności / Przychody ze sprzedaży
- Zapasy / Przychody ze sprzedaży
TOP wskaźniki finansowe
Znamy już listę modeli wraz ze wskaźnikami, które w nich występują. Które wskaźniki pojawiają się najczęściej?
Wskaźniki rentowności
Najczęstszym typem wskaźników, które występują w analizowanych modelach są wskaźniki rentowności. Zdecydowanym liderem jest wskaźnik rentowności aktywów (ROA) i jego odmiany (różne rodzaje zysku odnoszone do aktywów ogółem). Często pojawia się też marża zysku brutto oraz inne marże. Spotkać można także wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE).
Wskaźniki zadłużenia
Druga najmocniej reprezentowana grupa wskaźników to wskaźniki zadłużenia. Najczęściej spotykanym wskaźnikiem jest zadłużenie ogólne oraz jego odmiany (kombinacje kapitału własnego, zobowiązań i aktywów). Często można spotkać też wskaźniki, w przypadku których wartość zysku odnoszona jest do zobowiązań.
Wskaźniki płynności
Wskaźniki płynności są reprezentowane na podobnym poziomie, co wskaźniki zadłużenia. Liderem jest wskaźnik płynności bieżącej (także szybkiej i gotówkowej). Nierzadko występuje też wskaźnik kapitał obrotowy / aktywa. Pozostałe wskaźniki związane są z zobowiązaniami – te odnoszone są do aktywów obrotowych lub kosztów operacyjnych.
Wskaźniki aktywności (efektywności)
Trochę rzadziej, niż wskaźniki płynności i zadłużenia, w modelach spotkać można wskaźniki aktywności. W tej grupie najczęściej występuje wskaźnik rotacji aktywów. Ponadto regularnie pojawia się wskaźnik cyklu zobowiązań, a także wskaźnik cyklu zapasów (chociaż sposób ich kalkulacji jest trochę dyskusyjny).
Podsumowanie
Wśród wskaźników finansowych występujących w modelach oceny zagrożenia upadłością znajdziemy wszystkie typy wskaźników analizy finansowej:
- rentowności
- zadłużenia (wypłacalności),
- płynności
- aktywności (efektywności)
Można z tego wyciągnąć podstawowy wniosek, że nie wystarczy obserwacja jednego typu wskaźników. Trzeba spółki analizować kompleksowo, uwzględniając wszystkie typy wskaźników. Na pewno nie należy zakładać, że im częściej dany wskaźnik występuje w modelach, tym większą powinien mieć dla nas wagę. Jednak fakt, że te a nie inne wskaźniki pojawiły się w modelach wskazuje, że mają one swoją wartość.
Gdybym miał jednak wyróżnić jeden wskaźnik ze wszystkich, byłoby to wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE). Dlaczego? On sam nie występuje w modelach zbyt często. Jednak, zgodnie z modelem Du Ponta, ROE jest iloczynem wskaźnika rentowności aktywów (ROA) oraz wskaźnika Aktywa/Kapitał własny. ROA to, z kolei, iloczyn marży zysku netto i wskaźnika rotacji aktywów, a Aktywa/Kapitał własny to odmiana wskaźnika zadłużenia ogólnego. A wszystkie wymienione należą do najbardziej popularnych wskaźników, występujących w modelach oceny zagrożenia upadłością.
