Jak kupić indeks WIG – lepszy ETF czy FIO?

Inwestowanie pasywne to dobry pomysł dla osób, które nie mają wiedzy, czasu lub przekonania do inwestowania aktywnego. Kupić cały indeks i trzymać długo, najlepiej do emerytury – to tak w skrócie 🙂 Podstawowym polskim indeksem jest WIG. Stanowi od punkt odniesieniu wielu strategii inwestycyjnych. Próba odzwierciedlenia indeksu WIG poprzez samodzielne kupno akcji jest absurdalna ze względu na czas i koszty. Pozostają więc rozwiązania pośrednie, np. fundusze inwestycyjne otwarte lub ETF’y. Większość FIO nie pokonuje WIG, co im się często zarzuca. Jednak ta sztuka nie ma prawa się udać również funduszom ETF, które często są traktowane jako bezwzględnie lepsze rozwiązanie. Jak wyglądają historyczne stopy zwrotu portfeli opartych na ETF i FIO? Zapraszam do lektury.

1. Lyxor ETFW20

Jak odzwierciedlić WIG za pomocą ETF? Podstawowy problem polega na tym, że ETFy na indeks WIG nie są dostępne na GPW. Dostępny jest jedynie ETF na indeks największym polskich spółek – WIG20. Nie jest to jedynie przypadłość naszej giełdy – na innych rynkach ETFy również pokrywają głównie indeksy dużych i płynnych spółek. Ponadto pokrywane są raczej indeksy cenowe, natomiast WIG jest indeksem dochodowym (uwzględnia prawa poboru i dywidendy).

Na poniższym wykres widać zachowanie ETF na tle kilku indeksów od 2010 roku, kiedy został wprowadzony. ETF w tym okresie jednak pokonał WIG20. Jaki cudem? WIG20 jest indeksem cenowym – nie uwzględnia on dywidend, które przecież wpływają do funduszu i są dopisywane do wartości certyfikatu inwestycyjnego (w 2011 była wypłacona dywidenda lecz później zrezygnowano z wypłat). Wynik ETF należy porównywać z dochodowym wariantem indeksu WIG20, czyli WIG20TR. A od niego wypadł już słabiej o 10%. W odniesieniu do tego okresu – to całkiem sporo.

Wydawałoby się, że skoro WIG20 stanowi większość kapitalizacji całego indeksu WIG, to wyniki tych indeksów nie będą się wiele różnić. WIG w tym okresie zarobił ok 35%. WIG20TR wypada przy nim dużo słabiej (20%). Wynik ETFW20 (10%) na tle WIG (35%) wygląda już bardzo słabo. Widać zatem jak ważny jest udział w portfelu mniejszych spółek.

2. ETFW20 + fundusz indeksowy średnich spółek

WIG20 stanowi jedynie część kapitalizacji indeksu WIG. Aby rozwiązać problem pokrycia mniejszych spółek można zastosować kombinację ETF na WIG20 oraz jakiegoś funduszu, który zapewni nam pokrycie mniejszych spółek. Jedynym dostępnym funduszem o strategii pasywnej jest IPOPEMA m-Index. Stara się on naśladować zachowanie indeksu mWIG40. I trzeba przyznać, że świetnie mu to wychodzi. W każdym horyzoncie czasowym (1, 3 czy 5 lat) jego wyniki należą do najwyższych w swojej grupie (małych i średnich spółek).

Jak m-Index wypada na tle mWIG40? Od swojego powstania w 2010 uzyskał wynik minimalnie lepszy, niż indeks. Jednak, podobnie jak WIG20, mWIG40 jest indeksem cenowym. Zatem wynik funduszu powinno się porównywać z jego dochodowym wariantem, czyli mWIG40TR. Stopa zwrotu m-Index(100%) jest zauważalnie niższa mWIG40TR (150%). Będzie to miało istotny wpływ na wynik portfela składającego z ETFW20 i m-Index. Jego wyniki zostaną zaprezentowane na tle innych portfeli, pod koniec artykułu.

Jakie powinny być proporcje składników portfela na bazie ETFW20 oraz mniejszych spółek? Poniżej widać diagram, jak w ostatnich 10 latach zmieniała się kapitalizacja indeksów WIG20, mWIG40 oraz sWIG80 w indeksie WIG. Udział poszczególnych indeksów był przez cały czas dość zbliżony. WIG20 stanowił ok 2/3, mWIG40 odpowiadał za ok 15-20%, a sWIG80 – ok 5-10%.

Średni udział poszczególnych indeksów w kapitalizacji WIG, na przestrzeni ostatnich 10 lat, wygląda następująco:

Bazując na wartościach średnich, WIG20 oraz mWIG40 odpowiadają za mniej więcej 85% kapitalizacji WIG. Portfel składający z ETFW20 oraz Ipopema m-Index nie pokryłby nam zatem całego rynku. Jednak łączna wartość indeksu dużych i średnich spółek jest już na tle znacząca, że wynik będzie już dużo lepiej oddawał zachowanie WIG.

Aby jeszcze lepiej odwzorować indeks szerokiego rynku można ewentualnie dołączyć do portfela jakiś fundusz małych spółek. Niestety w tej grupie dostępne są jedynie fundusze aktywnie zarządzane. Oznaczałoby to więc pomieszanie podejścia pasywnego z aktywnym. Zresztą różnica mogłaby się okazać mało istotna, biorąc pod uwagę bardzo mały udział indeksu kapitalizacji sWIG80 w WIG.

Chcąc realizować taki portfel należałoby rozważyć wykonywanie okresowego rebalancingu – dostosowywanie proporcji ETFW20 i m-Index do udziałów WIG20 i mWIG40. Do tej pory, co prawda, różnice nie były znaczące, jednak nie można wykluczyć, że przyszłości struktura rynku może się zmienić.

3. Fundusz akcyjny uniwersalny

Większość funduszy akcyjnych uniwersalnych nie pokonuje WIG. W horyzoncie 12M sztuka udała się 16 funduszom. Mediana stóp zwrotu wyniosła -0,5%, średnia -1,6% podczas gdy WIG wzrósł o 1,4%.

W horyzoncie 36M już tylko 9 funduszom udało się pokonać WIG. Mediana stóp zwrotu wyniosła 5,3%, średnia 7,2%, podczas gdy WIG wzrósł 15,4%.

W horyzoncie 60M WIG udało się pokonać 10 funduszom. Mediana stóp zwrotu wyniosła 16,7%, średnia 16,8%, natomiast w tym czasie WIG wzrósł o 31%.

Na podstawie powyższych liczb widać, że gdyby wybrać losowy fundusz, oczekiwana stopa zwrotu byłaby raczej słaba względem WIG. Jeśli jednak przyjrzymy się wynikom, zauważymy że wśród funduszy uzyskujących dobre wyniki, w różnych horyzontach, przewijają się ciągle te same nazwy. Uzyskanie dobrego wyniku w krótkim okresie może być czystym przypadkiem, natomiast gdy pozytywne rezultaty powtarzają się w krótkim i długim terminie, to raczej stoi za tym już coś więcej.

Jak stworzyć portfel dobrych funduszy? Spróbujmy wyselekcjonować fundusze, które:

• przewijają się w czołówce wyników od lat – pokonały WIG (lub nieznacznie z nim przegrywały) w horyzoncie 1, 3, 5
• mają przynajmniej 10-letnią historię działania (im dłuższy horyzont czasowy, tym mniejsza losowość wyniku inwestycyjnego)
  

3 najstarsze fundusze, które spełniają powyższe kryteria to:

• UniKorona Akcje (działa od 21 lat),
• Investor akcji spółek dywidendowych (20 lat), oraz
• NN Akcji 2 (17 lat)

Na poniższych wykresach widać, że w okresie od początku ich funkcjonowania, wszystkim trzem udało się pokonać WIG.

Kolejne 3 najstarsze fundusze, spełniające kryteria wieku i powtarzalności wyników to:

• Credit Agricole Akcyjny (działa od 11 lat),
• PKO Akcji Plus (11 lat),
• UniAkcjeWzrostu (11 lat).

Tym funduszom również udało się pokonać WIG w okresie liczonym od początku ich funkcjonowania.

Wyniki wszystkich 6 funduszy są bardzo dobre, jednak aby dodatkowo zmniejszyć przypadkowość wyniku, można stworzyć portfel TOP 6, składający się ze wszystkich powyższych funduszy. Jego wyniki znajdują się poniżej.

Stopy zwrotu portfeli pasywnych i aktywnych

Poniżej znajduje się diagram z wynikami portfeli w okresie od początku istnienia funduszu ETFW20 (22-09-2010) do 14-03-2018. Stopy zwroty nie uwzględniają ewentualnych opłat dystrybucyjnych i kosztów transakcyjnych. Skład poszczególnych portfeli wyglądał następująco:

• ETFW20 (Lyxor ETF na WIG20),
• ETFW20 (76%) oraz Ipopema m-Index (24%) – udziały proporcjonalne do relacji między WIG20 a mWIG40 w indeksie WIG,
• Portfel wszystkich funduszy – składnikami są w równych częściach wszystkie fundusze inwestycyjne otwarte akcji polskich uniwersalne, które istnieją przynajmniej tak długo, jak ETFW20 (PZU Akcji Spółek Dywidendowych, Copernicus Spółek Wzrostowych, BNP Paribas Akcji, NN Akcji, Copernicus Akcji, Skarbiec – Top Funduszy Akcji, QUERCUS Agresywny, Aviva Investors Polskich Akcji, GAMMA Akcyjny, AXA Selektywny Akcji Polskich, Skarbiec Akcja, Aviva Investors Nowych Spółek, Noble Fund Akcji, Arka BZ WBK Akcji Polskich, AXA Akcji, Esaliens Akcji, Millennium Akcji, MetLife Akcji Polskich, Rockbridge Akcji, GAMMA Portfel Akcyjny, MetLife Akcji, Pekao Akcji Polskich, Novo Akcji, PZU Akcji KRAKOWIAK, Alior Agresywny, Allianz Akcji, Alior Stabilnych Spółek, UniKorona Akcje, Investor Akcji Spółek Dywidendowych, NN Akcji 2, Credit Agricole Akcyjny, PKO Akcji Plus, Uniakcje Wzrostu).
• Portfel TOP 6 funduszy – składnikami są fundusze, które przewijają się w czołówkach wyników (1, 3, 5 lat) oraz mają przynajmniej 10-letnia historię funkcjonowania.

Wnioski

1. ETFW20 uzyskał wynik najsłabszy , a portfel pasywny (ETFW20 + m-Index) bardzo przyzwoity. To pokazuje, że bardzo ważne jest, aby w portfelu reprezentowane były  mniejsze spółki. Naśladowanie indeksu WIG jedynie w oparciu o ETF jest w obecnie w polskich warunkach niemożliwe lub po prostu nieefektywne (bo dostępny jest jedynie ETF na WIG20).
2. Przeciętny fundusz aktywny okazał się lepszym rozwiązaniem, niż ETFW20, mimo licznych pretensji do tych funduszy, że mają problem z pokonaniem indeksu WIG.
3. Najlepszy wynik uzyskał portfel funduszy TOP 6 funduszy, który jako jedyny pokonał indeks WIG. Dobrze dobrany portfel funduszy aktywnych (TOP 6 funduszy) może być lepszym rozwiązaniem, niż portfel pasywny (ETFW20 + m-Index). Można mieć zastrzeżenia do zasad doboru do portfela TOP6. Oczywiście nie ma gwarancji, że wynik portfela TOP 6 będzie powtórzony w przyszłości. Natomiast nawet jeśli wynik w przyszłości nie byłby aż tak dobry, myślę że skuteczność strategii aktywnej i pasywnej (ETFW20 + m-Index) w naśladowaniu WIG, powinna być przynajmniej porównywalna. Skreślanie funduszy aktywnych jest na pewno błędem.