Broker polski czy zagraniczny – lekcje z Ukrainy

Polskie domy maklerskie zapewniają nam proste rozliczenie podatkowe (dostarczają PIT-8C). Część z nich, dodatkowo, umożliwia inwestowanie w ramach IKE i IKZE, nawet na rynkach zagranicznych, dzięki czemu uzyskujemy korzyści podatkowe. Cała komunikacja odbywa się po polsku, dzięki czemu jest ona bezproblemowa. Tymczasem, w moim rankingu domów maklerskich, w kategorii rachunków zwykłych, najlepszy okazał się Interactive Brokers, a Degiro był drugi. Polski broker (XTB) był dopiero trzeci. Wiele osób pyta mnie, jaki jest sens „pchać się” do brokerów zagranicznych, skoro polscy zapewniają nam wygodę i często korzyści podatkowe. Moją odpowiedź poznasz w tym materiale.

Wersja wideo

Wersja audio

Wersja tekstowa

Zalety polskich brokerów

Polskie domy maklerskie mają kilka obiektywnych zalet:

• Język – komunikują się w języku polskim, dzięki czemu porozumiewanie się jest całkowicie bezproblemowe
• Podatki – na koniec każdego roku, w którym dokonaliśmy sprzedaży otrzymamy PIT-8C, dzięki czemu rozliczenie podatkowe będzie bardzo proste
• IKE/IKZE – część z nich oferuje prowadzenie rachunków emerytalnych IKE i IKZE, niektóre nawet na rynkach zagranicznych dzięki czemu możemy oszczędzać na podatkach.

Wobec powyższych korzyści często pojawia się pytanie, czy korzystanie z brokerów zagranicznych ma jakikolwiek sens.

Brokerzy zagraniczni na tle polskich

Brokerzy zagraniczni faktycznie komunikują się przede wszystkim po angielsku. Jednak coraz więcej zagranicznych instytucji komunikuje się po polsku. Na nasz rodzimy język tłumaczone są strony internetowe czy platforma do handlu. Coraz częściej także obsługa klienta mówi po polsku. Poniżej przykłady brokerów, z którzy komunikują się w języku polskim:

• Degiro
• Saxo Bank
• Lynx
• Exante

Co do podatków, zagraniczne instytucje nie prowadzące w Polsce działalności w formie oddziału nie mają obowiązku wystawiać nam PIT-8C i faktycznie tego nie robią. Natomiast część z nich zapewnia nam swoje własne, autorskie raporty, które zawierają analogiczne dane. Jest też grupa brokerów, którzy co prawda nie wystawiają nam żadnych raportów, ale istnieją narzędzia, które pomagają w rozliczeniu podatkowym, w tym bezpłatne. Dzięki takim narzędziom możemy rozliczyć takich brokerów:

• Raporty podatkowe
  • Saxo Bank
  • Exante
• Narzędzia podatkowe (PodatekGieldowy.pl – bezpłatne, PITFX.PL – płatne, USSOFT.USSTOCKS.PL – płatne)
  • Interactive Brokers
  • Degiro
  • Lynx
  • Exante

Tym, czego zagraniczni brokerzy nigdy nam nie zaoferują, to możliwość inwestowania w formie IKE i IKZE. Ta opcja, zgodnie z polskim prawem, jest zarezerwowana tylko dla instytucji polskich. Natomiast to, co mogą nam zapewnić, to dywersyfikacja prawno-systemowa.

Czym jest ryzyko „systemowo-prawne”?

Brokerzy zagraniczni są przeważnie tańsi niż polscy. Jednak, największą, wg mnie, wartością jaką mogą nam zapewnić jest dywersyfikacja prawno-systemowa.

Ryzyko prawno-systemowe może obejmować różne „systemowe” czarne scenariusze”, np.

• ryzyko zaprzestania ciągłości działania systemu finansowego
• ryzyko konfiskaty naszych aktywów przez państwo (np. w formie większych podatków)
• ryzyko ograniczenia transferowania aktywów za granicę

Przykładem czarnego scenariusza, który się w ostatnim czasie zmaterializował jest przykład Ukrainy. System finansowy Ukrainy, co prawda, zachowuje ciągłość działania, jednak wprowadzone zostały liczne ograniczenia w transferze kapitału za granicę. To oznacza, że w razie gdyby analogiczny scenariusz wydarzył się w Polsce i chcielibyśmy zapewnić naszej rodzinie bezpieczne schronienie za granicą, możemy mieć problem ze sfinansowaniem jej pobytu poza granicami.

Przykład Ukrainy – dlaczego zostały wprowadzone ograniczenia?

System finansowy w Ukrainie teoretycznie funkcjonuje normalnie. Jednak, władze Ukrainy wprowadziły cały szereg ograniczeń w transferze środków pieniężnych za granicę. Celem tych działań jest zapewnienie ochrony rezerw walutowych. W przestrzeni publicznej funkcjonują mniej lub bardziej zgodne z prawdą informacje. Aby rzetelnie pokazać Wam, jak takie ograniczenia wyglądają, zwróciłem się do największych ukraińskich banków o udzielenie informacji w ty zakresie. Otrzymałem odpowiedzi od poniższych instytucji:

Które ukraińskie instytucje udzieliły mi informacji?

• Monobank
  • Odpowiedzi uzyskałem przez Messengera, do którego link znajduje się na stronie banku w sekcji kontakt (link poniżej)
  • https://www.monobank.ua/contacts —> Messenger

• OTP Bank
  • Odpowiedzi otrzymałem mailem od pracowników Działu Obsługi Klienta (adres email oraz dane pracowników poniżej)
  • info@otpbank.com.ua, 07.02.2022, Olena Andrukha, Leading Expert,  Anastasiia Maniukova, Senior Expert, Call Center Dpt., OTP Bank

• PUMB
  • W odpowiedzi mailowej otrzymałem informacje o tym, gdzie dokładnie na ich stronie znajdę odpowiednie informacje (email oraz link do strony poniżej)

• • • info@fuib.com
    • https://www.pumb.ua/en/info

Udało mi się też dotrzeć do ogłoszenia na stronie Narodowego Banku Ukrainy, które również opisuje zakres obostrzeń.

Wszystkie otrzymane odpowiedzi są ze sobą bardzo zbieżne

• National Bank of Ukraine (NBU)

• • https://bank.gov.ua/en/news/all/natsionalniy-bank-vjivaye-zahodiv-dlya-zmenshennya-popitu-v-gotivkovomu-segmenti-valyutnogo-rinku-zahistu-mijnarodnih-rezerviv-i-utochnyuye-nizku-norm

Jakie ograniczenia zostały wprowadzone?

Poniżej przykłady obszarów, które zostały objęte ograniczeniami:

• Przelewy zagraniczne (SWIFT)
  • Monobank
    • Zgodnie z uchwałą Zarządu NBU nr 18 z dnia 24 lutego 2022 r. czasowo zawieszone są przelewy wychodzące za granicę. 
    • Wyjątek stanowią zagraniczne przelewy SWIFT:
      • Niektóre towary dla Sił Zbrojnych Ukrainy
      • Na leczenie w placówkach medycznych
      • Na transport pacjentów;
      • Opłacenie wydatków związanych ze śmiercią obywateli;
      • Czesne (instytucje edukacyjne, nie pośrednicy).
    • Źródło: https://www.monobank.ua/contacts —> Messenger
    • Oryginał odpowiedzi Monobank
  • OTP Bank
    • Zgodnie z uchwałą NBU nr 68 z dnia 4 kwietnia 2022 r. w sprawie zmian w uchwale NBU nr 18 z dnia 24 lutego 2022 r., dopuszcza się dokonywanie płatności zewnętrznych w walucie obcej dla następujących operacji:
      • • Osoby fizyczne mogą przekazywać walutę obcą na zakup szeregu towarów za granicą w ramach miesięcznego limitu 400 000 UAH:
      • Kamizelki kuloodporne, hełmy twarde, hełmy, mundury wojskowe i taktyczne, obuwie wojskowe i taktyczne, odzież ochronna, urządzenia do obserwacji optycznej, bezzałogowe statki powietrzne, śpiwory, śpiwory oraz środki medyczne.
      • Transakcje walutowe MFI, w tym przedstawicielstw MFI, a także transakcje walutowe rezydentów i nierezydentów w celu przekazania środków w walucie obcej/krajowej na potrzeby rozliczeń z MFI lub jej przedstawicielstwem;
      • Transakcje na pokrycie wydatków na leczenie w placówkach medycznych państwa obcego, pokrycie wydatków na transport pacjentów, pokrycie wydatków związanych ze śmiercią obywateli za granicą (koszty transportu i pochówku); 
      • Transfery na rzecz misji dyplomatycznych, instytucji konsularnych Ukrainy za granicą;
      • Przekazywanie środków na opłacenie edukacji na konta instytucji edukacyjnych za granicą bez ograniczeń; 
      • na odrębne, specjalne rachunki NBU dla gromadzenia środków na wsparcie Sił Zbrojnych Ukrainy. 

      Źródło: 

      • info@otpbank.com.ua, 07.02.2022, Olena Andrukha, Leading Expert, Call Center Dpt., OTP Bank
      • https://en.otpbank.com.ua/about/informations/contacts/ → Messenger
      • Oryginał odpowiedzi z messengera
  • PUMB
    • Przelewy SWIFT są możliwe w następujących przypadkach:
      • koszty związane ze śmiercią obywateli, leczeniem w placówkach medycznych oraz transportem pacjentów
      • przekazywania środków na edukację na rachunki instytucji edukacyjnych państwa obcego
      • na podstawie odrębnych zezwoleń NBU
      • przelewy na rzecz misji dyplomatycznych, urzędów konsularnych Ukrainy za granicą
      • na specjalny rachunek Narodowego Banku Ukrainy w celu pozyskania środków na wsparcie Sił Zbrojnych Ukrainy i/lub na rachunki Gabinetu Ministrów Ukrainy, ministerstw i innych organów państwowych Ukrainy
      • na zakup szeregu towarów za granicą w ramach miesięcznego limitu 400 000 UAH (równowartość oficjalnego kursu NBU). Do takich towarów należą m.in. pancerze, hełmy, mundury wojskowe i taktyczne, obuwie wojskowe i taktyczne, odzież ochronna, optyczne urządzenia obserwacyjne, bezzałogowe statki powietrzne, śpiwory, maty i środki czystości
    • Źródło: https://www.pumb.ua/en/info
  • NBU
    • Przelewy zagraniczne są dopuszczalne w przypadku:
      • płatność za edukację
      • leczenie
      • transport pacjentów
      • koszty związaną ze śmiercią obywatela za granicą
      • alimenty
    • Źródło: https://bank.gov.ua/en/news/all/natsionalniy-bank-vjivaye-zahodiv-dlya-zmenshennya-popitu-v-gotivkovomu-segmenti-valyutnogo-rinku-zahistu-mijnarodnih-rezerviv-i-utochnyuye-nizku-norm
• Przekazy pieniężne (Western Union, MoneyGram, Ria transfers –> PUMB)
  • Przekazy Western Union na terenie Ukrainy obecnie nie są realizowane. 
  • Przekazy wychodzące nie są wysyłane decyzją NBU.
  • Źródło: https://www.pumb.ua/en/info
• Transakcje P2P (przelew z karty płatniczej UAH → karty banków zagranicznych)
  • Monobank
    • Niedostępny z karty hrywiennej.
    • Przelanie środków z karty walutowej na kartę (P2P) – limit 100 000 UAH miesięcznie (30 000 UAH dziennie). 
      • Źródło: https://www.monobank.ua/contacts —> Messenger

    PUMB – zakazane

    • Zakazane są transfery środków na zagraniczne karty bankowe (transakcje transgraniczne P2P).
      • Źródło: https://www.pumb.ua/en/info

    NBU – Zakaz od 05.10.2022

    • • Od 05.10.2022 NBU ponownie wprowadzi zakaz dokonywania przelewów P2P z kart płatniczych hrywien banków ukraińskich na karty banków zagranicznych
    • • Źródło: https://bank.gov.ua/en/news/all/natsionalniy-bank-vjivaye-zahodiv-dlya-zmenshennya-popitu-v-gotivkovomu-segmenti-valyutnogo-rinku-zahistu-mijnarodnih-rezerviv-i-utochnyuye-nizku-norm
• Karta bankomatowa – wypłaty i płatności
  • Monobank – dostępne
    • Źródło: https://www.monobank.ua/contacts —> Messenger
  • OTP – dostępne
    • Źródło: info@otpbank.com.ua, 07.02.2022, Olena Andrukha, Leading Expert, CC Dpt.
  • PUMB – dostępne,
    • Dzienny limit wypłat
      • Ukraina – 100 000 UAH
      • Zagranica – 12 500 UAH
    • Miesięczny limit wypłat:
      • Ukraina – 600 000 UAH
      • Zagranica – 12 500 UAH (w ciągu 7 dni nie można wypłacić więcej niż 12 500 UAH)
    • Źródło: https://www.pumb.ua/en/info
• Karta kredytowa – wypłaty i płatności
  • Monobank – dostępne
    • Źródło: https://www.monobank.ua/contacts —> Messenger
  • OTP – dostępne
    • Źródło: info@otpbank.com.ua, 07.02.2022, Anastasiia Maniukova, Senior Expert, CC Dpt.
  • PUMB – możliwe w ramach indywidualnie wyliczonych limitów kredytowych.
    • Zagranica – limit płatności 100 000 UAH miesięcznie
    • Źródło: https://www.pumb.ua/en/info
• Sprzedaż bezgotówkowa waluty obcej osobom fizycznym
  • Od 1.10.2022 – wzrost limitu z 50 000 UAH do 100 000 UAH
  • W celu dokonywania lokat trzymiesięcznych lub o dłuższym terminie zapadalności.
  • Źródło:
    • https://bank.gov.ua/en/news/all/natsionalniy-bank-vjivaye-zahodiv-dlya-zmenshennya-popitu-v-gotivkovomu-segmenti-valyutnogo-rinku-zahistu-mijnarodnih-rezerviv-i-utochnyuye-nizku-norm
    • https://visitukraine.today/blog/633/the-national-bank-changed-the-limits-on-card-payments-abroad

Ile warto mieć rachunków maklerskich?

Na końcu rodzi się pytanie, czy jest ważniejsze – korzyści podatkowe czy dywersyfikacja prawno-systemowa? Czy lepiej mieć:

• Rachunek IKE/IKZE w polskiej instytucji, który zapewnia oszczędności podatkowe, ale nie chroni na wypadek czarnych scenariuszy systemowych w Polsce
• Rachunek zwykły u zagranicznego brokera, który zapewnia dywersyfikację systemową, ale nie oferuje korzyści podatkowych, co oznacza potencjalnie niższą efektywność inwestycji

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Nie wiemy, co się wydarzy:

• Jeżeli wybierzemy rachunek IKE/IKZE, a przyjdzie wojna do Polski, to będziemy żałować, że nie mieliśmy rachunku u brokera zagranicznego.
• Jeżeli wybierzemy rachunek zwykły u brokera zagranicznego, a wojny w Polsce nie będzie, to będziemy żałować, że nie mieliśmy IKE/IKZE i nie uzyskaliśmy korzyści podatkowych

Ja, osobiście, jestem optymistą i zakładam że do wojny jednak nie dojdzie. Dlatego ja, jeżeli chodzi o moje własne pieniądze:

• w pierwszej kolejności zasilam rachunki IKE/IKZE na tyle, na ile pozwalają roczne limity wpłat
• „nadwyżki ponad limity wpłat” inwestuję przez rachunek zwykły u brokera zagranicznego

Część oszczędności trzymam zawczasu za granicą, dzięki czemu mam dywersyfikację systemowo-prawną.

Osoby, które mają mniejsze środki pewnie staną przed dylematem: rachunek zwykły u brokera zagranicznego czy IKE/IKZE. Co wybrać – to zależy od naszych preferencji oraz tego, czego się boimy, jak oceniamy realizację różnych czarnych scenariuszy. Ja uważam, że zawsze warto mieć część oszczędności w instytucji zagranicznej.